Bog'liq Jismoniy tarbiya ba olimpiya harakati tarixi
Olimpiva o'yinlardagi siyosat. Olimpiya o‘yinlaridagi siyosatni har xil kontrastlar va xususiyatlari nuqtayi nazaridan bayon qilish mumkin. Masalan, Olimpiya o‘yinlariga siyosiy aralashishning bir nechta har xil turlari bo‘lgan:
Olimpiya o‘yinlari o'tkazilgan mamlakatning ichki siyosati;
ti har xil siyosiy yoki mafkuraviy bahslarga asoslangan xalqaro raqobat va o‘yinlarni milliy dasturlarni ilgari surish uchun qo‘llash;
•40‘yinlarni o‘zIarining milliy hukumatlariga qarshi siyosiy namoyishlar uchun forum sifatida qo'llaydigan ishtirokchilar;
«40‘zining siyosiy maqsadiarini ilgari surish uchun qo‘llaydigan ishtirokchi boMmaganlar;
4- Olimpiya yutuqlarini o‘zlarining ijtimoiy. iqtisodiy va siyosiy ustunligi bilan tenglashtirishga urinadigan ishtirokchi mamlakatlar;
»4 Olimpiya siyosatiga ta'sir ko‘rsatadigan Xalqaro Olimpiya Qo'mitasi.127
11,1 John Honie, Oarr>' Whanncl l hdcrslaiKlirg the Ohmpics Routledgc Taylof-Francis Group 1 cmdon and New York 2012 - J24 p.
"win mi. i-»e i.
Berlinda 1916-yili o'tkazilishi mo'ljallangan O'yinlar eng dastlabki o‘yinlardan bo'Iib, ular ikkinchi tipdagi siyosiy holat bilan to'qnash kelgan. 1914-yiIi Birinthi jahon urushi boshlangan paytda, ittifoq davlatlar o'yinlami boshqa joyga o'tkazish uchun bosim o'tkazishgan. O'yinlami boshqa allemativ joyga o'tkazilishining iloji bo'lmaganligi tufayli, ular zamonaviy o‘yin!ar tarixida birinchi marta bekor qilingan. 1936-yiIi Berlinda o‘tkazilgan o'yinlar sharmandali “natsistlar o‘yini” deb nom olgan. Muammo, Germaniyada natsistlar rejimi ostida vahudiylami dipkriminatsiya qilinishi to‘g‘risidagi masala atrollda yuzaga keldi. Natsistlar. ortib borayolgan jahon oppozitsiyasini kompensatsiya qilish uchun tayyorgarlikka kuchlarini ayashmagan.
1936-yilgi Olimpiya 0‘yinlarini Berlinda o‘tkazilishi, Germa- niyani Yevropa mamlakatlari ichida o‘zining hoiatini tiklaganligini ko'rsatish uchun maxsus belgilangan. Lekin hokimiyat tepasida natsistlar turishgan va Adolf Gitler ushbu hodisani, o‘zining irqiy ustuvorligi to'g'risidagi nazariyasini namoyish qilish uchun platforma sifatida qo'llagan. “Natsistlar o'yini” juda kuchli targ‘ibot tadbiri bo'Iishiga qaramasdan, sport mashqlari orqali nemislaming ustuvorligini ko‘rsatishga urinish barbod bo'ldi, chunki afro- amerikalik sportchi Djessi Ouens to‘rtta oltin medaiga ega bo'iib, o‘yinlarning qanramoniga aylandi. Uzunlikka sakrash musobaqalari vaqtida Ouensning nemis raqibi Luts Long, uni natsistiar oldida ochiqchasiga qo'llab-quvvatladi. Long Ikkinchi jahon urushi vaqtida o'idirilgan. lekin Ouens, uning oils a'zolarini urusbdan keyin ham ko‘p yillar davomida qo'llab turgan.
Urushdan keyingi. 1948-yilgi Londondagi Olimpiya o‘yinlari katta siyosiy ahamiyatga ega bo'ldi, chunki ishtirok etish, siyosiy tan olish va qonuniylikning ramzi bo‘Iib qoldi. Germaniya va Yaponiya urushdagi roli tufayli, Londondagi o‘yinlarga taklif qilinmagan, Sovet Inifoqi esa. taklif qilingan bo'lishiga qaramasdan ishtirok elmagan. Buyuk Britaniyani sportchilaming ovqatlanishlari uchun mas'uliyatini chegaralash uchun ishtirokchilar o‘z mahsulotlariga ega boMishlari kerak, deb qaror qabul qilingan. Yangi inshootlar qurilmagan, lekin Uembli stadioni umshda buzilmagan bo'lib, 0‘yinlami o‘tkazilishi uchun yaroqli deb topilgan. Erkak sportchilar qirol harbiy havo kuchlari lagerida. ayollar esa - Southlands kollejining (hozirdp Roxempton universitetining qismi) yotoqxonasida joylashtirilgan.
Londonda 1948-yilda o'tkazilgan o‘yinlar televideniyada namoyish qilingan hirinchi o'vinlar bo'lgan. shu bilan birga Buvuk Britaniya ahoiisida deyarli televizor boMmagan. 1948-yilgi Olimpiya o'yinlari atrofidagi qizg'in bahslarga va natijalar ho'yicha xavotirlikka qaramasdan. ular katta muvafiaqivatga ega bo'lgan. 59 ta mamlakatdan kelgan 4000 nafarga yaqin sportchilar musobaqalarda ishtirok ctgan.i:x Misr Suvaysh kanaiining statusini belgilash bilan bog'liq bo'lgan janjal tufayli. 1956-yilda Melburnda o'tkazilgan o'yinlardan chiqarib yuborilgan. O'sha vilning o'zida Polsha va Vengriyada Moskvaning rejimiga qarshi namoyishlar o'tkazildi va ular. Budapeshtda sho'rolar armiyasi qurolsiz aholini o'qqa tutishiga olib kelgan, Melbumda esa. Vengriya va Sovet Ittifoqidan kelgan sportchilar o'rtasida mushtlashish sodir bo'lgan.
Olimpiya o'yinlari birinchi marta Osiyo qit'asida Tokioda 1964- yili o'tkazilgan. Bu Olimpiadada o'zini urushdan keyingi muvaffaqiyatini namoyish qilish uchun shaharni rekonstruksiya qilinishiga 3 milliard AQSH dollari sarf qilingan. Atom bombasini portlatilishi tufayli Xirosima buzilgan kuni tug'ilgan Yosinori Sakai ochilish marosimida olovni ko'tarib yurish uchun tanlangan.
Sportdagi muvaffaqiyat ko'pincha ijtimoiy, iqtisodiy yoki siyosiy ustunlikni qo'llab turishga millatchilik urinishlari bilan bog'liq. Medallarning olimpiya jadvallari, o'zida bevosita ifodalangan umsh natijalari ko'rsatkichlari rolini oladi. Lekin bu, aholini milliv ustunlikka qanchaiik muvaffaqiyatli ishontirishi yoki milliy g'ururni rivojlantirishi mumkinligi, bahs yuritadigan masala hisoblanadi.
Xalqaro Olimpiya Qo'mitasining ichki tuzilishi va siyosati Olimpiya o'vinlarining natiialariga ta'sir ko'rsatgan. Xalqaro Olimpiva Qo'mitasi - o'zini mavjudligini e'lon qilgan va o'zini-o'zi boshqaradigan assotsiatsiya bo'lib. 1981-yilga qadar deyarli to'liq erkak vakillardan iborat bo'lgan. Korrupsiyada ayblanganidan keyin Xalqaro Olimpiya Qo'mitasi shikoyatlarni ko'rib chiqishni o'z burchi deb bilgan. O'sha vaqtdagi va hozir ham davom etayotgan siyosiy bahslar 2000-yillarda nashr qilingan ikkita kitobning nomida a’k> darajada yakunini topgan: The Olympic Turnaround va The Great Olympic Swindle (Katta olimpik qalloblik). Xalqaro Olimpiya
u* John Homc, Gany Whanncl. Understandmg thc Olympics. Routledge. Taylor-Francis Group
t ondon and Nfcw York 2012 - 127 p - 128 p
Boykotlar va Olimpiya o‘vinIaridagi siyosiv teatr. Olimpiya o‘yinlari bilan bogMiq bo'Igan boykotlaming soni bimiuncha istehzoli ko'rinishga ega. chunki zamonaviy O'yinlaming tashkil qilinishini aso- sida yotgan noyob fikrJaming biri bironta ham davlat-millat o'zining siyosiv ustuvorligiga erishishi uchun manipulatsiya qilmaydigan erkin sport birlashmasini yaratishdan iborat bo'lgan (31-jadval).
Horuc. Ojut> Whaimcl I Indcrsianding ihc Olympics. Routlcdge Taylor-Francis Oroup tjyndoa and ,Vc« V'orit 20)2 -128 p
