Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

Kazimir effekti 
– o‘zaro parallel holatda bir-biriga o‘ta yaqin joylashgan ikkita plastina 
orasida hosil bo‘ladigan o‘zaro tortishish hodisasiga asoslangan kvant effekti bo‘lib, 
bunda, plastinalar orasidagi oraliqda hosil bo‘lgan virtual zarralarning soni, ularning tashqi 
chetlarida hosil bo‘lgan shunday zarralar sonidan kamroq bo‘ladi va shuning natijasida, 
o‘ziga xos bosim yuzaga keladi. Shuningdek, Kazimir effektini – nolinchi nuqta 
energiyasi, ya’ni, - boshliq fazo energiyasi orqali ham izohlash mumkin.
Kvarklar
– Neytronlar va protonlarning, demakki, materiyaning asosini tashkil qiluvchi 
fundamental zarrachalar. Kvarklar olti xil turdagi «hid»ga ega bo‘ladi: yuqori kvark, quyi 
kvark, ajib (g‘alati) kvark, maftun kvark, chiroyli kvark va haqiqiy kvark (chin kvark). 
Aytish shartki, kvarklarning ushbu nomlari faqatgina nom xolos va bu, ularga xos bo‘lgan 
biror-bir fizik xossa, yoki tashqi ko‘rinish, yoki, xarakterni ifodalamaydi. Ya’ni, ushbu 

---

nomlar hech qanday ahamiyatga ega emas. Neytronlar va protonlar uchtadan yuqori va 
uchtadan quyi kvarklarning turli xil kombinatsiyalaridan tuzilgan bo‘ladi. Boshqa 
zarrachalar esa, kvark juftliklaridan iborat bo‘ladi.
Lyambda-nuqta
– Geliyning suyuq holatdan o‘ta oquvchan holatga o‘tishi sodir 
bo‘ladigan harorat nuqtasi.
Meysner effekti
– O‘ta o‘tkazuvchanlikning xossalaridan biri bo‘lib, bunda o‘ta 
o‘tkazgichdan magnit maydoni butunlay chiqarib tashlanadi. Ushbu effekt tufayli, magnit 
o‘ta o‘tkazgich ustida muallaq turishi mumkin. 
Mutlaq nol
– Moddalarni tashkil qiluvchi atomlarning eng past energetik holatiga olib 
keluvchi tabiatda mavjud bo‘lishi mumkin bo‘lgan eng past harorat darajasi. Amalda 
mutlaq nol haroratga erishish imkonsiz. Mutlaq nol harorat darajasi selsiy shkalasi 
bo‘yicha ‒273,15 ℃ ni tashkil qiladi. Ushbu harorat nol kelvin (0° K) deb olinadi va 
termodinamika harorat shkalasi uchun sanoq boshi hisoblanadi.