Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

3 soniyalik fakt
 
Kvant nuqtalari bu – 
texnologik maqsadlarda 
foydalanish mumkin 
bo‘lgan substrat, yoki, 
faol kvant xossalariga 
ega bo‘lgan yuzaga 
joylashtiriladigan 
nanozarralardir.
Aloqador mavzular: 
 

Pauli tamoyili
 
(53-sahifa) 

Kvant kompyuteri
 
(99-sahifa)

Tranzistorlar
 
(109-sahifa)
Mulohaza uchun 3 
daqiqa: 
Kvant nuqtalari bitta 
elektron bilan 
to‘qnashganda 
birdaniga ikkita foton 
nurlantira oladi va 
ularning mazkur 
xossasidan quyosh 
panellarining elektr 
energiyasi ishlab 
chiqarish quvvatini 
oshirish imkoniyatidan 
dalolat beradi. Asosiysi 
– ularni spektrning 
istalgan chastotasida 
qo‘llash imkoniyati 
mavjud va 
tadqiqotchilar hozirda 
ushbu kvant nuqtalarida 
displey va nur 
diodlarida qo‘llash 
masalasi ustida 
izlanmoqdalar. 
Biografiyalar uchun
3 soniyadan: 
Volfgang Pauli 
(1900-1958) 
Ta’qiq tamoyilini ishlab 
chiqqan Avstriyalik 
fizik olim.
 
Kvant nuqtalaridan 
foydalanish orqali, 
o‘ta tiniq aniqlikka 
ega displeylar ishlab 
chiqarish mumkin.

---

---

Kvant optikasi
Aslida, barcha optik uskunalar barchasi
kvant fizikasi darajasida ishlaydi deb bemalol aytish 
mumkin. Chunki, ular yorug‘lik fotonlari bilan o‘zaro 
ta’sirlashish asosida ishlaydi. Ko‘zgu, linza kabi 
obyektlar ham kvant elektrodinamikasi doirasida 
tushuntiriladi. Lekin, so‘nggi vaqtlarda kvant 
nazariyasini bevosita optika fanining o‘ziga tadbiq 
etish amaliyoti jadal rivojlanmoqda va fan va 
texnikaning mazkur sohasini OAVda «fotonika» deb 
yuritilmoqda. Ushbu sohaga oid eng ajoyib 
ishlanmalardan biri oddiy linzalardan butunlay farq 
qiluvchi, ya’ni, fotonlarning o‘zini umuman 
boshqacha tutishiga asoslanib ishlovchi – kvant 
linzalaridir. Misol uchun metamateriallarni keltirish 
mumkin bo‘ladi. Metamateriallar – murakkab 
struktura tuzilishiga ega bo‘lgan, panjaralardan, yoki, 
mayda-mayda 
tirqishlar 
qatoriga 
ega 
metall 
plastinalaridan tashkil topgan materiallar bo‘lib, 
ularga kelib tushgan yorug‘lik, juda ajabtovur 
ravishda, 
g‘ayrioddiy yo‘nalishlarda sinishga 
uchraydi. Masalan, unga kelib tushgan yorug‘lik 
manfiy sindirish ko‘rsatkichi tufayli, umuman 
akslanmasligi, ya’ni, qaytmasligi mumkin. Material 
strukturasining o‘zi esa, oddiy linzalardan ham ko‘ra 
yanada maydaroq obyektlarga ham fokuslanish 
imkonini beradi. Shu sababli, bunday materiallar 
asosida tayyorlangan linzalarni «superlinzalar» 
deyiladi. Kvant optikasiga tegishli yana bir struktura 
bu – foton panjarasi bo‘lib, uning fotonlarga ta’siri, 
xuddi yarimo‘tkazgichlarning elektronlarga ta’siri 
singari bo‘ladi. Kelajakda foton panjaralaridan optik 
kompyuterlar ishlab chiqarishda foydalanilishi 
mumkin.