Kurs ishi Fan: O’zbekiston tarixi Mavzu: IX – XII asrlarda movorounnaxr va xurosonda madaniy hayot. Bajardi

Me'morchilik, san'at va musiqaning rivoji.
IX-XII asrlarda O'rta Osiyo hududlarida somoniylar, qoraxoniylar, g'aznaviylar, Saljuqiylar va xorazmiylardan iborat feodal davlatlarning vujudga kelishi o'lkada urug'-qabila, ulus-elatlar o'rtasida nisbatan tinchlik osoyishtalik totuvliq yaqinlik va hamjihatlik aloqalarining rivojlanishiga olib keladi. Bu hol esa o'z navbatida o'lkada moddiy madaniyatning. qurilish-me'morchilik san'atining ravnaq topishiga sabab bo'ladi. Arablar bosqini natijasida vujudga kelgan tush-kunlikdan so'ng IX asrdan e'tiboran me'morchilik va qurilish sohasida yuksak darajada rivojlanish boshlanadi, shaharlarda hashamatli va go'zal binolar qad ko'taradi. Oʻlkaning yirik ma'muriy va madaniy markazlari Samarqand, Buxoro, Urganch, Mary, Termiz, O'zgan va boshqa shaharlarda juda ko'plab ko'rkam va hashamatli saroylar, machitlar, madrasalar, minoralar, xonaqolar, maqbaralar, tim va karvonsaroylar quriladi. Jumladan, hali IX asr o'rtalaridayoq Buxoro shahri qalin devorlar bilan o'ralgan bo'lib, uning 11 ta salobatli naqshindor darvozalari bo'lgan. Bu davrda Movarounnahr va Xorazmning o'ziga xos moddiy madaniyat uslub va shakllari to'xtovsiz rivoj topib borganligini ko'ramiz. Me'morchilikda paxsa va xom g'ishtdar imoratlar bilan bir qatorda pishiq g'ishtli va sinchkor imoratlar ham ko'plab quriladi. Xalq ichidan chiqqan mahalliy ustalar, memorlar, naqqoshlar, qulollar, zargarlar, misgarlar tomonidan bu yurt dovrug'ini olamga tanitgan ajoyib me'morchilik obidalari, san'at namunalari bunyod etiladi.
Movarounnahrda islom dinining yoyilishi.
Iqtisodiy oqibatlar. Xalifalik o‘lkani zabt etish jarayonida uning deyarli barcha obod dehqonchilik vohalarini, juda ko‘p shahar va qishloqlarga o‘t qo‘yib vayron etdi. Suv inshootlari buzib tashlandi. ekin maydonlari suvsizlikdan qurib qoldi. Zabt etilgan shahar va qishloq aholisidan oltin, kumush, qimmatbaho buyumlar va ko‘plab qurol-yarog‘lar tortib olindi. Sulh tuzishga majbur bo‘lgan Buxoro, Poykand, Sug‘d hukmdorlaridan katta miqdorda boj-u tovonlar undirib olindi. Xalifalik qo‘shinlariga minglab nafar mahalliy yigitlarni jalb etdilar. Istilochilar harbiy kuchga tayanib, aholidan turli soliqlar undirib, aholini xilma-xil jamoa ishlariga safarbar etadilar. Marv, Poykand, Buxoro va Samarqand kabi shaharlarda shahriston yoki undagi xonadonlarning qoq yarmi arablar va ular bilan birga kelgan ajamlar (eronliklar)ga bo‘shatib beriladi. “Xiroj”, “ushr”, “zakot”, “jizya” kabi soliqlar joriy etiladi.