Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

 
23-rasm 
Muvozanat holatida turg‘unlikni saqlash – harakat tuzilishi bo‘yicha
boshqarish murakkab bo‘lgan jarayondir. Skelet muskulaturasi, nafas harakati, 
mushak to‘qimalarining fibrillyatsiyasining uzluksiz va tamomila tartibga solingan 
o‘zaro harakati so‘zsiz tananing mikrotebranishiga olib keladi. Bu muvozanatni 
ushlab turish jarayonini murakkab dinamik jarayonga aylantiradi. Ya’ni 
gimnastikachi t.o.m. chizig‘i muvozanatning optimal holati atrofida uzluksiz va 
so‘zsiz tebranishga olib keladi. Bunday tebranish tasodifiy harakterga ega,
lekin muvozanat saqlash jarayonining o‘zi boshqariladigan bo‘lishi kerak. 
Tananing 
optimal 
holatdan 
chetga 
chiqishiga gimnastikachining tiklanuvchi 
kuchi javob berishi kerak. Oldinga 
harakat
qilishda muvozanatni yo‘qotish 
havfi gimnastikachi oyoq kafti bukuvchi
24-rasm

---

105
mushaklari zo‘riqishni kuchaytirishga majbur qiladi (25-rasm). 
Bunda oldinga egilishni to‘xtatadigan tayanish reaksiyasining yordamchi 
kuchi rivojlanadi, keyin esa t.o.m. chizig‘i
 
tayanchga nisbatan optimal holatga 
qaytadi. Ish noaniq bo‘lganda, ya’ni t.o.m. chizig‘i
 
inertsiya bo‘yicha optimal 
holatdan chetga chiqib ketsa, giperkompensatsiya vujudga kelishi mumkin. 
Bunday hollarda muvozanat holati atrofida qayta tebranish harakati, ya’ni 
balanslashtirish vujudga kelishi mumkin.
Gimnastikachining mahorati oshishi bilan balanslashtirishdagi tananing 
tebranish amplitudasi kamayadi va buning aksi, kam shug‘ullanganlarda esa 
balanslashtirish qo‘pol shaklda ko‘rinadi va bu ijro yetishdagi aniq xato deb qabul 
qilinadi. 
Tizimlar muvozanatini saqlashni boshqarish imkoniyati bir qancha omillarga 
bog‘liqdir. Ulardan biri tayanch bilan bog‘liqdir. Tayanch maydonining kichikligi 
nafaqat muvozanat saqlashga ishonchni kamaytiradi, balki balanslashtirishda 
tayanch bilan o‘zaro samarali bog‘lanishga to‘sqinlik qiladi. 
Bunday sharoitda holatni o‘zgartirish hisobiga muvozanat holatini boshqara 
olish imkoni bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa omil muhim rol o‘ynaydi.