Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

"Tezda joy-joyiga!"
o‘yini musiqa mazmuni va harakatlar harakterini 
bog‘lovchi o‘yinga misol bo‘la oladi. M/r. - 2/4, temp o‘rtacha. 
O‘yin ta’rifi: 
Musiqa boshlanishi bilan o‘yinchilar maydonda mazmunga 
muvofiq turli xil sakrash va yugurishlarni bajarib, ixtiyoriy harakatlanadi. Musiqa 
tugashiga to‘xtashadi. "Tezda joy-joyiga!" buyrug‘i bilan yugurib borib, o‘yin
boshlanguncha bo‘lgan tartibda turishadi. Tezroq terilgan va uyushganroq
jamoa g‘olib sanaladi. Mashqlarning kuy bilan va musiqa jarangi registri bilan 
bog‘liqligi. Kuy - qo‘shiq, xirgoyi demak. Bu musiqaning asosi, unda birinchi 
navbatda bastakorning fikr-xayollari ifodalanadi. Kuy - musiqiy fikrning bir 
ovozli ifodasi. 
U balandlik bo‘yicha ma’lum nisbatda joylashgan hamda ma’lum temp va 
ritmga ega bo‘lgan ovozlar ketma-ketligini tashkil qiladi. Kuy musiqani eslab 
qolishga yordam beradi, binobarin mashqni ham. Asar kuyini bilib, 
shug‘ullanuvchilar mashqni musiqasiz qaytarishi mumkin, kerakli sur’at, ritm va 
hatto dinamik tuslarni saqlagan holda. Kuyni eshitib, (musiqa va harakat o‘rtasida 
hosil bo‘lgan shartli reflektor aloqasi asosida) mashqlarning izchilligini tezda 
tiklash mumkin. U harakatlarning harakteri, shakli va elementlarning izchilligini 
aytib bergandek bo‘ladi. Kuyda o‘zining qonunlari bor. Asosiysi - to‘lqinsimonlik. 
Kuy chizig‘i qayrilishlarga ega - o‘sishlar va pasayishlar. Kuyning tepaga, 
pastga va o‘rnidagi harakatlari yig‘indisi - kuy rasmi. 
Kuy rasmining muhim turlari : 
1) Kuyning yuksalish harakati, ya’ni balandroq ovozlarga o‘tish; 
2) Kuyning pasayish harakati - pastroq ovozlarga o‘tish; 
3) To‘lqinli (to‘lqinsimon) harakati, ya’ni yuksalish va pasayish izchilligi. 

---

142
Kuy cho‘qqisi - kuyning har bir yuksalishda erishgan eng baland ovozi. 
Kulminatsiya - musiqiy asarda yoki uning qismida eng yuqori kuchlanish 
payti. Kuyni aniqlash uchun quyidagi vazifalarni bajarish mumkin. Vals quyi 
ostida hamma aylana bo‘ylab tiziladi, polkada- qatorga, marshda – ketma-ket 
qatorga saflanadi. Vazifalarni boshqa kuylar va boshqa tizilish shakllarini taklif 
qilib, xilma-xillash mumkin. 
Kuy rasmining turli yo‘nalishini quyidagi mashq bilan yyetkazish mumkin: 
kuy yuqoriga harakatlanganda qo‘llarni sekin tepaga ko‘tarish, kuy pastga 
harakatlanganda - sekin tushirish. 
Kuyning to‘lqinsimon harakati bilan birlashadigan mashq : D.h. - ikkala 
oyoqda yarim cho‘qqayish, qo‘llar orqaga-pastga, tana bilan oldinga bir oz egilish. 
1-4 sanoqda - 4 ta kichik qadam oldinga qo‘llarni asta-sekin ko‘tarish va 
tanani tiklash; 5- oyoq uchlarida turish, boshni keskin orqaga egish, panjalar keskin 
orqaga, kaftlar tepaga; 6-8 - ohista yarim cho‘qqayish, qo‘llar ohista pastga-orqaga 
pasayib. Keyingi 8 sanoqda hammasi qaytariladi. Bu sokin kuy rasmini 
harakatlarda ifodalab, shug‘ullanuvchilar uni yaxshiroq anglashadi. 
Kuyni aniqlash o‘yiniga