Kostum va moda tarixi

XIX asr oxirida «kutyurye» tushunchasining paydo 
bo‘lishi.  XIX asr ikkinchi yarmida Fransiya o‘z tarixidagi 
osoyishta, tinch davrlarning birini kechirmoqda edi. Burbonlarni 
o‘z taxtiga qaytargan Restavratsiya davri osonlikcha orttirilgan 
boyliklarini namoyish qilib, «ko‘z-ko‘z» qilish istagida yurgan 
bir talay nuvorishlar – yangi boyvachchalarni paydo qildi. 
Modada bu o‘ta dabdabalik, ayollar liboslarining bezaklarga 
o‘ta to‘yinganligi, rokoko davridagi liboslarga qiziqish bilan 
o‘z aksini topdi. 
XX asr boshlarida ayollarning o‘z emansipatsiyasi uchun 
kurashish harakatlari kuchayib ketadi. Feministkalar, birinchi 
navbatda, ayollar libosini isloh qilishni taklif eta boshladilar. 
Buning uchun erkaklar shimini va albatta, erkaklar libosi uchun 
ishlatiladigan matolarni o‘zlashtirish lozim deb topilgan. 
Ayollar libosini islohot qilishning yana bir yo‘nalishi – 
korsetlarga qarshi kurashish bo‘lgan. Og‘irligi yelka kamariga 
tushadigan bichimli kiyimlar qulay hisoblana boshlandi. Bunday 
xulosa belga nim yopishib turuvchi, etagi kengaytirilgan 
«reforma» – ko‘ylaklarning yaratilishiga asos bo‘lgan. Ilk bor 
ichki kiyimni «nafas oluvchi» paxta tolali, oson yuviladigan 
kombinezonlar bilan almashtirish taklif etilgan. Shakli nisbatan 
qulay liboslar ko‘proq sport bilan shug‘ullanish uchun taklif 
qilingan (misol uchun: o‘sha paytda urf bo‘lgan velosiped 
uchishda yubka-shimlar kiyilgan). Ulardan ko‘plari, masalan, 
trikotaj buyumlar, hozirgi zamonaviy liboslar orasida o‘z 
o‘rnini topgan. Ayollarning sport liboslarida taqilmalari old 
qismida bo‘lib, yubkalar esa taxlamali yoki taqilmasi etagigacha 
bo‘lgan. 
Bu davrda libos konstruksiyasi va bezagining o‘zaro 
bog‘liq masligi eklektikada o‘zining yuqori nuqtasiga chiqqan 

---

88
edi. Bunday nomutanosibliklarni tuzatishga badiiy kashta, turli 
bezaklar bilan to‘ldirish hisobiga erishilgan.