Kostum va moda tarixi

8.2. XX ASR JAHON MODASINING RIVOJLANISHI
XX asr 1910–1920-yillarida modaning rivojlanishi
Pol Puarening ijodi. L.Bakstning g‘oyalari «Rus 
mavsumlari» bilan bir qatorda Parij modasiga, va ayniqsa, Pol 
Puarening ijodiga ko‘p ta’sir ko‘rsatgan. Ba’zi tarixchilarning 
fikricha, taqdir taqozosi bilan XX asr modasining yaratuvchisi 
hamda buyuk islohotchisi bo‘lish Puarening zimmasiga tushgan. 
U sohadagi «yakkahokim» sifatida ayollar jamoli haqidagi o‘z 
tasavvurini ommaga singdira olgan «moda hukmdori», «moda 
diktator»laridan birinchisi edi. 
P.Puare avval 1898-yilda «Raudnits», so‘ng 1899-yilda «Jak 
Duse» modalar uyida rassom sifatida ishlay boshladi. Aynan 
shu yerda ishlayotganda u taniqli aktrisa Gabriel Rejan uchun 
sahna libosini yaratgan. Bu libos qora taftadan tikilgan manto 
bo‘lib, matosi sirtiga bezak sifatida oq, pushti va binafsha rang 
gulsafsarlar chizilgan, ularning ustidan esa qora to‘r yopilgan 
edi. Spektakl premyerasi paytida aynan shu libos haqiqiy 
shov-shuvga  sabab  bo‘ldi  va  shundan  so‘ng  libos  muallifi  – 
Puarening nomi tillarga olinishni boshladi. 
1901-yilda, armiya xizmatidan so‘ng, Puare «Vort» modalar 
uyida ishlay boshladi. 1903-yili P.Puare keyinchalik mashhur 
Modalar Uyiga aylangan o‘z atelyesini ochadi. 1906-yilda bu 
kutyurye taklif etayotgan liboslari shaklini o‘zgartirib borishi 
hisobiga o‘sha paytda moda bo‘lgan siluetning o‘zgarishiga 
ta’sir ko‘rsatadi. U liboslardagi bikr korset va beso‘naqay ichki 
kiyimlardan voz kechib, o‘rniga korseti vulkanizatsiya qilingan 
rezinadan, bel chizig‘i tabiiy holatdan ko‘tarilgan, sodda 
shaklli liboslarni taklif etadi. P.Puare emansipatsiya tarafdori 

---

89
bo‘lmagan bo‘lsa-da, aynan u ayollar libosidagi korsetni 
umuman bekor qildi. 
1907-yilda Puare «neogrek» uslubidagi, bel chizig‘i 
ko‘taril gan, yorqin rangli ko‘ylaklar taklif etadi va ularni 
«1811-yil ko‘y 
laklari» yoki «Direktoriya ko‘ylaklari» deb 
ataydi. 1910-yillarda «Neogrek» uslubi keng tarqalgan bo‘lib, 
antik mavzuga berilish arxitektura, amaliy san’at va interyer 
bezatishda kuzatilar edi. 
Puare o‘sha paytdagi zamonaviy libosning tuzilishi –
konstruksiyasining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsata oladi. U 
tufayli modaga kimono bichimli yeng, asimmetrik joylashgan 
taqilmalar, asimmetrik drapirovkalangan ustki yubkalar (tyunik), 
oval siluetli paltolar, sharqona xalatlarni eslatuvchi keng yengli 
oqshom uchun bashang paltolar kirib keladi. Sallasimon bosh 
kiyimlarni kiyish uchun Puare orqada ixcham tarab tutamlangan 
yoki kalta qirqilgan soch turmagini taklif etdi.