Kostum va moda tarixi

Erkaklar libosi. XVIII asr fransuz erkaklar libosi ichki 
kiyim, kamzul, jyustokor va kyulotdan iborat.
Asrning birinchi yarmida ko‘ylaklarning yoqa qismi baland 
jabo, yeng manjetlari naqshinkor to‘rlar bilan bezalgan. 
Bo‘yinbog‘lar oq polotno yoki batist matolardan tikilib, bo‘yin 
to‘liq qilib bog‘langan, uning ustidan frantlar – qora shoyi 
lenta bog‘langan. Ular uchun, asosan, yupqa, asosi tyul bo‘lgan 
kam naqshli to‘rlardan foydalanilgan. 
Jyustokor – bel qismida badanga yopishib turuvchi, yelka 
chiziqlari tor, bo‘ksadan etaklari tomon kengaytirilgan erkaklar 
libosi. Uning klinlardan iborat pastki (etak) qismi qattiq movut  
yoki tukli astardan iborat edi. Yon tomon va orqa shlitsesiga 
taxlamalar qilingan. 
Libosning barcha detallari naqshlar bilan, metall va asosiga 
mato o‘ralgan tugmalar bilan, chetlari esa festonlar bilan 
ajratib bezaklangan. Jyustokor barxat, shoyi, atlas, keyinchalik 
junli va pax ta matolardan tikilgan. XVIII asr davomida kamzul 
kaltalashdi, 60-yillarga kelib uning uzunligi beldan 20 sm 
pastga tushadigan darajaga keldi. Uning rangi, odatda, jyustokor 
bilan kontrastlangan. 70-yillarda tanaga yopishib turuvchi, 
kengaygan etakli, tor yeng va uncha katta bo‘lmagan stoyka, 
ya’ni tik yoqali frak paydo bo‘ldi. Ushbu libosning keyinchalik 
baland stoyka (tik) yoqasi bilan almashtirilgan yangi yechimi 
paydo bo‘ldi. 
Asr oxirida ikki bortli, bortlari chuqur o‘yiqli, katta qaytarma 
yoqali kundalik ingliz fraki ham paydo bo‘ldi. U jun mato yoki 
qalin ip matodan tikilgan. Kaltalashtirilgan kamzul o‘zining 
deko rativ, ya’ni hashamdor ko‘rinishini butunlay yo‘qotib, 
erkaklar libosida qulay jiletga aylandi. 

---

82
XVIII asrda ustki kiyim – qomatga yopishib turuvchi bir 
yoki ikki qator tugmali redingotlar keng tarqalgan. Shuningdek, 
issiq va qulay, mo‘yna bilan bezaklangan, ko‘pincha mo‘yna 
astarli  syurtuklar kiyilgan (38-rasm). Yopinchiqlarga kamroq 
murojaat etilgan. 
38-rasm.
   Erkaklar libosi bezaklarining asosiy 
ko‘ri nishlari – to‘rlar va tugmalardan iborat 
bo‘lgan. Libos bezagi sifatida, shuningdek, 
to‘qilgan shnurlar yoki zanjirlar bilan 
kyulotlar belbog‘iga qotirilgan to‘qalar 
ham qo‘llanilgan. 
Bosh kiyimlar – uncha katta 
bo‘lmagan polyali, oldi tor va yonlari 
bukilgan shlyapalar. Pariklar yon tarafdan 
jingalaklanib, orqada o‘rib bant bilan 
mahkamlangan.