Корреляциялық талдаудың даму тарихы

Сынақ жүргізілетін тұлға	IQ
Қарама-қарсы жыныспен қарым-қатынаста сәттілік (ұпайлар)
1	90	10
2	91	9
3	92	8
4	93	7
5	94	6
6	95	5
7	96	4
8	97	3
9	98	2
10	99	1

Кестедегі деректерге мұқият қарайық. IQ деңгейі 1-ден 10-ға дейін өседі. Сонымен қатар, соңғы бағанда қарама – қарсы жыныспен қарым-қатынастың сәттілік деңгейі дәйекті түрде төмендейді. Кез-келген екі студенттің қарсы жынысты қарым-қатынас сәттілігі IQ – ден төмен адамда жоғары болады.
Және бұл ережеден ешқандай ерекшелік болмайды.
Бұл топтағы екі көрсеткіштің өзгеруінің толық үйлесімділігінің мүмкін болатын теріс қатынас. IQ мен қарама-қарсы жыныстағы қарым-қатынастың сәттілігі арасындағы корреляциялық байланыс -1.
Корреляцияның мәнін нөлге (0)-ге тең болса бұл көрсеткіштер арасында байланыс жоқ дегенді білдіреді. Біздің студенттерге тағы бір рет оралып, оларда өлшенген тағы бір көрсеткішті – орыннан секірудің ұзындығын қарастырайық.
IQ-тің адамнан адамға өзгеруі мен ұзақ секіру арасында ешқандай үйлесімділік жоқ. Бұл корреляцияның жоқтығын көрсетеді. IQ корреляция коэффициенті және студенттердің орнынан секіру ұзындығы 0-ге тең.
Біз төтенше жағдайларды қарастырдық. Нақты өлшеулерде коэффициенттер сирек 1 немесе 0-ге тең болады. Бұл жағдайда келесі шкала қабылданады:
- егер коэффициент 0,70 – тен жоғары болса-көрсеткіштер арасындағы байланыс күшті;
- 0,30-0,70-қалыпты байланыс, 0,30-дан аз-байланыс әлсіз.
Кесте 5 – Орыннан секірудің ұзындығының көрсеткіштері