Konstruktsion materiallar texnologiyasi

Qolip qumi.
Qum tog’
jinsi bo’lib, uning asosi kvars (SiO
2
) va ma`lum miqdorda 
gil va boshqalar tashkil etadi. U o’tga chidamlik (t
S
=1718°C) bo’lib, puxta qattiq 
barqaror materialdir. Qumlar shartli ravishda quyidagicha belgilanadi. Masalan. 
1K01A, bu erda 1K - birinchi klassligini, 01 – gruppasini, A -kategoriyasini 
bildiradi. 
Qolip gili.
Tarkibida gilli moddalar 50 % dan ortiq bo’lib, suvda qorilganda qum 
donalarini o’zaro bog’lash xossasiga ega bo’lgan o’tga chidamli materiallar qolip 
gili deyiladi. Gilli 
moddalar 
asosan 
plastik va 
qovushqoq 
kaonilit 
(Al
2
O
3
*2SiO
2
*
2
N
2
O) dan va boshqa birikmalardan iborat. Qolip gillari puxtaligiga 
qarab besh klassga ajraladi. Bo’sh bog’lovchi (M), o’rta bog’lovchi (S), nam holda 
puxta bog’lovchi (PV), quruq holda puxta bog’lovchi (PS), juda puxta bog’lovchi 
(S). Qolip materiallarining turi asosan qolip materiallarning shakliga, materiallari 
o’lchamlarga, seriyasiga va boshqa ko’rsatgichlarga qarab bo’linadi. 
Qoplama materiallar
. Qolipning suyuq metall bilan bevosita munosabatda 
bo’ladigan yuzalarni qoplash uchun ishlatiladigan metallarga aytiladi. Bu sifatli 
metallar model sirtiga 40-100 mm qalinlikda bo’ladi. 
To’ldiruvchi materiallar
. Bu qolipning asosiy qismini tayyorlashda opokani 
to’ldiradi. Uning sifati qoplama materiallardan pastroq bo’lib bir marta 
ishlatilgandan keyin qisman gil, qum va boshqa moddalar qo’shilib yangilanadi. 
Umumiy materiallar
. Yirik korxonalarning quyuv sexlarida qoliplarni 
mashinalarda opokaning butun hajmini to’ldiradigan materiallarga aytiladi. Bu 
materiallar tarkibiga xali ishlatilmagan materiallar bir oz ko’pligi jihatdan 
to’ldirgich materiallaridan farq qiladi.