Konstruksiyalar

226. Plita va balka kesimi balandligining kamayishi ularning  
mustahkamligiga qanday ta’sir qiladi?
Normal kesimlarning mustahkamligi armaturada cho‘zi-
luvchi (N
s
) va betonda siqiluvchi (N
b
) ichki juft kuchlardan 
hosil bo‘lgan moment bilan aniqlanadi. Momentning qiyma-
ti, kuchlarning qiymatiga hamda ularning yelkasi (z)ga bog‘liq 

---

164
(105-rasm). Yelka qancha kichik 
bo‘lsa, ichki moment shuncha ki-
chik va kesimning mustahkamli-
gi ham kam bo‘ladi. Demak, ba-
landlikning kamayishi yelkaning 
hamda mustahkamlikning ka-
mayishiga olib keladi. Yelka ke sim 
balandligiga qaraganda tezroq ka-
mayadi. 
Masalan, qalinligi 120 mm 
bo‘lgan plitalarda uning qalinligi 
10 mm ga kamaysa, uning yuk ko‘tarish qobiliyati 10% va un-
dan ortiq miqdorga kamayadi. 
Ikkinchi tomondan ularning kesim balandligi ortsa, ular-
ning yuk ko‘tarish qobiliyatini oshirsada, konstruksiyaning 
xususiy og‘irligi ortadi va natijada ustun, devor va poydevor-
larga qo‘shimcha yuk paydo bo‘ladi. Qurilish amaliyotida tom-
yopma va ora yopma plitalarining xususiy og‘irligi ortib ketishi 
binolarning avariya holatiga sabab bo‘lgan.