Komp’yuter tarmoqlari Reja

Aim.Uz

Komp’yuter tarmoqlari

Reja:

1. 
   Lokal va global tarmoqlar haqida umumiy ma’lumotlar.
   
2. 
   Jamiyat taraqqiyotida informatsiyaning ahamiyati.
   
3. 
   Internet: yaratilish va rivojlanish tarixi. Internet va intranet.
   

Hozirgi kunda mutaxassislar, guruxlar, yirik ishlab chikarish korxonalari yoki muassasalarning faoliyati ko’p jixatdan ularning kay darajada zaruriy ma'lumot va axborotlar bilan tula ta'minlanganligiga, hamda ushbu ma'lumotlardan kay darajada samarali foydalana olayotganliklariga bog’lik bo’lib kolmokda. Avvalo bir yechimga kelishdan, karor qilishdan oldin ushbu masalaga (soxaga) alokador bo’lgan juda ko’plab ma'lumotlar tuplash, ularni kayta ishlash va taxlil qilish zarur bo’ladi. Ba'zan bunday ma'lumotlar tuplami shu kadar ko’payib ketadiki, ularni kayta ishlash va taxlil qilishni maxsus texnik tizimlar yordamisiz amalga oshirib bo’lmay koladi. Axborot va ma'lumotlar xajmining bu kadar ko’payib ketishi, okimining esa tezlashib borishini asosiy sabablaridan biri, informatsion texnika va texnologiyalarning rivojlanishi – zamonaviy eng yangi texnologiyalarni qo’llash, ikkilamchi xom-ashyolardan okilona foydalanish, energetik resurslarni tejamkorlik bilan ishlatish, inson mexnatini yengillashtirish hisobiga oshirish bosqichlariga kirganligidir.

Jamiyatning informatizatsiyalashuvchi atamasi–D.Benk va YE.Masudolar tomonidan ilk bor kullanilgan bo’lib, bugungi kunda mavjud bo’lgan ziddiyatlardan hosil bo’lgan, Komp’yuter lar, informatika, elektronika bilan uygunlashib ketgan jamiyat ma'nosini anglatadi. Kengrok ma'noda olsak,

informatizatsiyalashgan jamiyatda–jamiyatning informatizatsiya-lashuvi ijtimoiy tarakkiyotning asosiy qonunlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Bu inson faoliyatining barcha soxalariga intellektual mexnat kuroli sifatida axborotlarni tezkorlik bilan yigish, kayta ishlash, jarayon, vokea va xodisalarni modellashtirish, ularni taxlil qilish imkonini beruvchi Komp’yuter lashtirilgan tizimlar va boshqa informatsion texnologiyalar kirib kelishini anglatadi.

Birinchidan, inson tomonidan tuplanayotgan bilimlar xajmi nixoyatda yukori suratlar bilan ortib bormokda.Masalan, XVIII asrlarda bu xajm har 50 yilda ikki marta oshgan bo’lsa, 1950 yilga kelib har 10 yilda, 1970 yilda har 5 yilda, hozirga kelib esa 2 yilda ikki marta oshib bormokda (eslatib utamiz bu ham muvakkat).

Ikkinchidan, ushbu bilimlar manbasidan foydalanish samaradorligining usishi, hamda inson faoliyati davomida kayta ishlanadigan informatsiya xajmining ortib borishi mexnat resurslarining moddiy ishlab chikarishdan informatsion sferaga kayta taksimlanishiga olib kelmokda. Buni ayniksa rivojlangan mamlakatlar misolida yakkol kurishimiz mumkin. Masalan, 1880 yilda AKShdagi informatsion sferada ishlovchilar soni umumiy ishlovchilarning 5%ini tashkil etgan bo’lsa, 1900 yilda esa 51 %ni tashkil etgan. Endilikda esa bu kursatkich 60 %ni tashkil etmokda.

Jamiyatning informatizatsiyalashuvi deganda, zamonaviy informatsion texnologiya va telekommunikatsiya asosida davlat xokimiyati, turli vazirlik va idoralar, ishlab–chikarish korxonalari, maxalliy uz-uzini boshqarish organlarining hamda fukarolarning informatsiyaga bo’lgan extiyojlarini yetarli va tula kondira oladigan, optimal sharoitlar yaratishga karatilgan ijtimoiy-iktisodiy va ilmiy-texnikaviy jarayon tushuniladi.Ma'lumki birinchi bo’lib informatizatsiya AKShda keng yoyila boshlagan edi.Endi esa, AKShning barcha axborot agentliklari boshqa rivojlangan (Yaponiya, Germaniya kabi) davlatlar AKShni Komp’yuter lar, telekommunikatsiyalar va mikroelektronika soxalaridan sikib chikarishlari xususida ko’plab munozara utkazmokdalar. Quyidagi raqamlarga e'tibor beraylik:

*AQShda 1980 yildan 1991 yilgacha uzida ishlab chikarilgan va ichki bozorida sotilayotgan telefon apparatlar soni 95%dan 25%gacha ,televizorlar 80% dan 10%gacha kamayib ketgan.

*Telekommunikatsiyalar savdosi bo’yicha AKShning Yaponiyaga urtacha yillik eksporti 1986-1991 yillar orasida 8%ni, import bo’yicha Yaponiyadan sotib olingan telekommunikatsion kurilmalar xajmi esa 38%ni tashkil etgan.

*Amerika sanoatining 80-yillaridan boshlab har yili elektronika soxasidagi savdosi urtacha 3% mikdoriga kamayib borgan. Bu taxminan 750 milliard dollarni tashkil etadi.Yangi asrimiz boshida esa bu raqam 1 trillion dollargacha usishi bashorat kilingan edi.

(Savollar: 1.”Informatsiya” so’zi qanday ma'noni anglatadi? 2.Informatsiya tushunchasi qayerdan kelib chiqqan? 3.Jamiyatning informatizatsiyalashuvi deganda nimani tushunasiz? Unga misollar keltiring.