Bog'liq Erta turmush qurishning asosiy sabablaridan biri bu ta
Erta turmush qurishning asosiy sabablaridan biri bu ta'limning etishmasligi. Erta nikohlar turli geografik mintaqalarda farq qiladi, lekin asosiy sabab ta'lim darajasi past bo'lgan hududlarda ko’proq jamlangan.
OMILLAR 1. Udumlar, qabilalar, madaniy qadriyatlar, odatlar hukmron bo‘lgan ayrim hududlarda urf-odatlar va qabilalar o‘z ahamiyatini saqlab qolishi. (Turkiyaning sharqiy va janubi-sharqiy hududlarida ko‘proq tajribaga ega bo‘lgan qabilaviy tuzum va urf-odatlar kabi unsurlar bolalarning kelajagiga ta’sir qiladi).
2. Diniy ma'lumotlarning noto'g'ri talqin qilinishi : odamlarning ijtimoiy va madaniy hayotiga ta'sir qiluvchi eng muhim omillardan biri bu din institutidir. Erta turmush qurishda gender rollari doirasida ko'proq qurbon bo'layotgan ayollardir. Yo‘l qo‘yilgan eng xavfli xatolardan biri diniy ma’lumotlarning noto‘g‘ri talqin qilinishi, diniy manbalar doirasida yoshlarning nikohini qonuniylashtirishga urinishdir.
3. Oiladagi zo'ravonlikning ta'siri : Oilaviy zo'ravonlikka duchor bo'lgan kishi nikohni najot deb bilishi va erta yoshda turmush qurishi mumkin.
4. Iqtisodiy omillar : Erta turmush qurishning muhim sabablaridan biri iqtisodiy omillardir. 5. Majburiy va uzluksiz ta'limga rioya qilmaslik bolalarning maktabga bormasligiga yo'l ochadi va nikohni qo'llab-quvvatlovchi omil hisoblanadi. Xuddi shunday, qonunlar ijrochilar tomonidan to‘g‘ri nazorat qilinmayotgani ham erta turmush qurishga sabab bo‘lmoqda.
6. Nikohning asosiy shartlaridan biri bu psixologik va jismoniy etuklikdir. Erta yoshda jismonan kamolotga erishgan bolaning psixologik yetukligi hisobga olinmaydi, uning qay darajada turmush qurishga tayyorligi hisobga olinmasligi.
7. Bugungi kunda OAV odamlarning his-tuyg'ulari va xatti-harakatlariga yo'naltirish va ta'sir qilishda juda muhim rol o'ynaydi. TV va radio, ayniqsa ijtimoiy tarmoqlar odamlarni nazorat qilishga urinishi ijtimoiy o'zgarishlarga olib keladi. Jamiyatning OAV va internet bilan ko'proq aloqada bo'lgan qatlamlari ayollar va bolalardir. Ayollar ommaviy axborot vositalarining ta'sirida bo'lib, oilalarini shunga mos ravishda boshqaradi. Yosh bolalar OAV va internet ta'sirida rag'batlantiruvchi teleseriallar va ko'rsatuvlar bilan ulg'aymoqda.
YECHIM 1. Dinda erta turmushga chiqish va zo’rlab nikohlash haqida tushunchalar berish, noto‘g‘ri talqin qilish oldini olish erta turmush qurishning jismoniy va psixologik salbiy oqibatlari haqida ommaga xabar berish. Aniqsa juma maruzalarida ko’pchilik jamlanadi va ta’sirli bo’ladi.
2. Uzluksiz va majburiy ta'limga jiddiy rioya qilish, joylarda o’rta maktabga bormayotgan bolalarni o’rganish, sabablarini o’rganish va kontingent shakillantirish. Maktab-oila-bola uchburchagini kuchaytirish kerak.
3. Nikoh uchun erkak va ayolda mavjud bo'lishi kerak bo'lgan jismoniy va ruhiy etuklik omillarini hisobga olish kerak, hatto jismoniy jihatdan turmush qurishga mos bo'lsa ham, shaxsning psixologik etukligini hisobga olish kerak. Bunda ota-onalarda ushbu bilimlar tushunchalar shakillanishi kerak.
4. Ijtimoiy jihatdan har xil xususiyatlarga ega bo'lgan va Geografik hududlarni hisobga olgan holda, xavf xaritasi tayyorlanishi va xavfli hududlarda keng miqiyosda amaliya targ’ibot-tashviqot ishlarini olib borish.
5. Targ'ibot ishlari tuziladigan muammo xaritalariga muvofiq ko’lamli ishlar olib borilishi.
6. Turkiyada Qonunga zid diniy nikohlar qilganlar uchun jazo 1 yildan kam bo'lib, bu jazo osonlik bilan jarimaga aylantirilishi mumkin. Jazolarni qayta ko'rib chiqish kerak, chunki jazo to'xtatuvchi xususiyatga ega bo'lishi kerak.(erta turmushga chiqadigan yoki majburiy nikoh qilinadigan yoshlani nikohi va shariy nikohi qat’i nazonatga olinishi kerak.)
7. Media sektoridan to'g'ri foydalanish;
Turmushga oid koʻrsatuvlar va mashhur shaxslar (ijtimoiy tarmoqda keng auditoriyaga ega bo’lgan foydalanuvchilar va bloggerlar)ni jalb qilish ijtimoiy reklamalarda samarali foydalanish bu borada ogohlikni oshirishga qaratilgan signallar berish;
Reklamalarda erta turmush qurish qonuniy emasligini alohida ta’kidlab, ushbu qonunbuzarlikka qatnashgan shaxslar jinoyat sodir etganliklari va ularga qanday jazolar qo‘llanilishini eslatib o‘tish;
Erta turmush qurishning salbiy misollarini televideniye, radio va internet orqali jamoatchilikka yetkazish;
Jamoat joylarida va sog'liqni saqlash muassasalarida samarali foydalanish;
Erta turmush qurishning salbiy oqibatlari, odamlarga jismoniy va ruhiy ta’sirini ochib berish, shu mavzuda qisqa metrajli filmlar tayyorlash;
Erta nikohlar bilan bog'liq ishlar davom ettirilishi va OAVda amalga oshirilgan ijobiy ishlar yoritilishi kerak.
