Ko’chish. Tezlik va uning birligi

Kinetik energiya

Kinetik energiya atamasi grekcha “cinema” rasmlarning harakatlanishi, shuningdek, fransuzcha “énergiecinématique” ya’ni harakatdagi energiya degan ma’nolarni anglatadigan so’zlardan olingan. Jismning kinetik energiyasini topishda to’la energiyadan foydalanib hisoblab topamiz, bunda kinetik energiya jismni issiqlik energiyasi tarkibiga kiradi.Biz buni quyidagi misol orqali tushuntirishimiz mumkin, Suv to’ldirilgan bakni ostidan o’t yoqib uning temperaturasi ortishi hisobiga ichki energiyasi ortadi va buning natijasida molekulalar tezligi jadallashadi. Ushbu massa va tezlikdan iborat funksiya o’zgarishi kuzatilgan. Ushbu funksiyaga 0.5 proporsionallik

koeffitsiyenti kiritib hamda, massa va tezlik orqali kinetik energiyani quyidagicha ifodalash mumkin

Yuqoridagi kattaliklarning o’lchov birliklari metr, kilogram va sekund orqali kinetik energiyaning birligini keltirib chiqarishimiz mumkin kg.m²/s². ²⁹

Gravitatsion potensial energiyani hisoblash

Potensial energiyalarning turlari ko’p bo’lib, ulardan biz gravitatsion potensial energiyani o’rganamiz.Potensial energiyani vertikal harakat orqali tushuntirish mumkin. To’la energiya kinetik va potensial energiyalar yig’indisidan iborat bo’ladi. Har bir energiyaning boshlang’ich va oxirgi qiymatlari bo’ladi, ya’ni kinetik energiyaning oxirgi va boshlang’ich qiymatlari ayirmasi KE_f–KE_i gravitatsion potensial energiyalar farqiga qarama-qarshi ishorada teng

KE = – PE_grav. (1)

Ya’ni kinetik energiya kamaysa potensial energiya oshadi, yoki aksincha. Biz kinetik energiyaning matematik ifodasini quyidagicha ko’rinishda yozamiz:

KE = 1/2mv², (2)

Ushbu ifodadan hamda tezlikning balandlikka bog’liqlik tenglamasidan

v²= v₀²+ 2a∆y (3)

va Nyutonning ikkinchi qonunidagi tezlanish ifodasidan

a = F/m , (4)

foydalanamiz, ammo, bu yerda F gravitatsion kuch. (2) va (3) ifodalarni kinetik energiya tenglamasiga olib borib bir qancha matematik amallarni bajarsak quyidagi ifodani topamiz

2KE_f/m = 2KE_i/m + 2a y

Yuqoridagi ifodadan hamda (1) va (4) ifodalardan foydalanib quyidagi natijaga erishamiz:

PE_grav= –F y .Gravitatsion potensial energiya o’zgarishi faqatgina y ga ya’ni balandlikka bog’liqdir. Bu yerda F jismning gravitatsion kuchi bo’lib, u o’zgarmasdir . ³⁰