Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

Pepsin fermentini aniqlash. Pepsin fermenti, asosan, sifat
reaksiyalari yordamida aniqlanadi. Chunki pepsin chiqishi xlorid
kislota chiqishidan keskin o‘zgarmaydi. Hatto xlorid kislota yo‘q
me’da suyuqligida ham pepsin bo‘ladi.
Pepsin quyidagi usulda aniqlanadi: 2 ta toza probirkaga 5 ml dan
tekshiriladigan me’da shirasidan quyiladi, ustiga 3,5 x 1,5 sm
o‘lchamli pishgan tuxumdan solinadi. Birinchi probirkaga 2–3
tomchi 3 % li xlorid kislota tomiziladi. Ikkala probirka 37° C li
termostatga 12 soatga qo‘yiladi. Natija tuxum albumini parchalarining
hazm qilinganiga qarab yoziladi. Agar tekshirilayotgan me’da shirasida
pepsinogen va pepsin bor bo‘lsa, ikkala probirkadagi tuxum oqsillari
ham tamomila hazm bo‘ladi. Agar faqat xlorid kislota qo‘shilgan
probirkadagi tuxum albumini hazm bo‘lgan bo‘lsa, pepsinogen
bor, lekin pepsin yo‘qligini bildiradi. Agar ikkala probirkadagi oqsil
hazm bo‘lmasdan qolsa, demak tekshirilayotgan me’da shirasida
pepsinogen ham yo‘qligidan darak beradi.
Oshqozon suyuqligini Mexaels usulida titrlash.
 
Filtrlangan me’da
suyuqligidan erkin, bog‘langan xlorid kislota va umumiy kislotalilik
darajasi bir yo‘la aniqlanadi. Buning uchun 5 ml filtrlangan me’da
shirasiga fenolftalinning spirtdagi 1 % li eritmasidan 2 tomchi
qo‘shiladi. Fenolftalin indikatori kislotali muhitda rangsiz qolib,
umumiy kislotalilik darajasini aniqlashga xizmat qiladi. Uning ustiga
paradimetilaminoazobenzolning spirtdagi 0,5 % li eritmasidan 1–2
tomchi qo‘shiladi. Bu indikator erkin HCl borligini aniqlashga
xizmat qiladi. Indikator qo‘shilgach erkin xlorid kislota ishtirokida
me’da suyuqligi qizaradi, erkin xlorid kislota bo‘lmasa, sariq tus
oladi, erkin xlorid kislota kam bo‘lsa, och pushti rangga kiradi.
Olingan aralashma 0,1 normalli natriyli ishqor eritmasi bilan
titrlanadi. Bunda quyidagi ranglar qayd qilinadi: 1-titrlashda qiр-
qizildan tortib zarg‘aldoq qizilgacha ranglar ko‘rinadi; 2-titrlashda
zarg‘aldoq rangdan limon-sariq ranggacha o‘zgaradi. 3-titrlashda
sariqdan barqaror pushti rangga o‘tadi. Masalan, 0,1 normalli natriy

---

65
ishqordan I titrlashga 0 ml, II titrlashga 0,8 ml, III titrlashga 2,2 ml,
IV titrlashga 3,0 ml sarflandi.
Oxirgi raqam (3,0 ml) umumiy kislotalilik darajasiga mos keladi.
Тitrlash uchun 5 ml me’da suyuqligi olingan. 100 ml ga aylantirib
hisob qilish zarur. 100 : 5 = 20; 20x3 = 60. Demak, umumiy
kislotalilik darajasi 60 titrometrlik birligini tashkil qiladi.
I raqam (0,8 ml) erkin xlorid kislotaga mos keladi: 0,8


20 = 16 t.b. So‘ngra umumiy xlorid kislota aniqlanadi. Shuning
uchun II va III momentlar yig‘indisining o‘rtacha arifmetik soni
topiladi:
0,8
2,2
2
1,5 20 30




t.b.
Bog‘langan xlorid kislota miqdori 30

16

14 titrometrik birlik
ayirmasiga qarab topiladi. Organik kislotalar va kislota sifatida reak-
siyaga kirishuvchi fosfatlarning qoldiq miqdori umumiy kislota-
lilik darajasidan umumiy xlorid kislota miqdorini ayirib aniqlanadi:
60 –30

30.