Ташки: савдо контрактларини тузиш ва уларнинг турлари.
Ташки савдо операциялари турли мамлакатлардаги шерикларининг маълум изчилликда амалга ошириладиган харакатларни ифодалайди. Бу харакатлар бозорини урганиш, унинг рекламаси, сотиш тармокларини яратиш, тижорат таклифларини урганиш, музокаралар утказиш, контрактлар тузиш ва уни бажаришни уз ичига олади. Контракт битим катнашчилари яъни, шериклар уртасидаги тижорат муносабатлари расмийлаштириладиган асосий хужжат хисобланади. Савдо сохасидаги битимнинг бошка бир катнашчиси шерик - контрагент деб аталади.
Хар кандай савдо операцияси бозорни урганишдан бошланади. Талаб ва уни кенгайтириш йуллари, нарх даражаси ва урганиш тенденцияси, ракобатнинг кескинлиги, ишлаб чикаришнинг техник даражаси ва ривожланиш имкониятлари ва хоказолар урганилади. Контрактларни тузиш буйича тайёрлов ишларини мухим боскичи чет эллик шерикни аниклаш, унинг фаолияти хусусияти ва хажмини, Хукукий ва молиявий ахволини ва ишончлилигини урганиш хисобланади.
Ташки савдо битим катнашчиларидан бири уз шеригини аниклагандан сунг унга таклиф киритади. Бу таклиф “оферта” деб юритилиб, катъий ва эркин булиши мумкин.
Катъий таклиф - бу факат бир харидорга махсулотни сотиш учун килинган таклиф булиб, таклиф килган томон бу харидордан жавоб олмагунча ёки таклифда курсатилган муддат тугамагунча бошка шерикга мурожаат килиш Хукукига эга эмас. Агар харидор килинган таклифга розилигини билдирса, у холда битим тузилган хисобланади.
Эркин таклиф - бу сотувчини богаик килиб куймайдиган хамда жавоб учун муддат белгиланмаган таклифдир. Бунда сотувчи бир неча харидорга бир вактда таклиф килиши мумкин. Агар улардан бири сотувчига уз розилигини билдирса, у холда битим тузилган хисобланади.
Контрактда аникланадиган шартларга кура улар куйидаги гурухларга булинади:
узок муддатли (3-5 ва ундан ортик йилга), бу объектлар куриш, кушма ишлаб чикариш, молларни мунтазам етказиб бериш ва шу кабилар;
бир марталик - бу шериклар уртасида бевосита алокаларни тез айирбошлаш максадида тузилади;
муддатли - махсулотни катъий белгиланган вактда етказиб беришни кузда тутади. Бу шарт бузилганда харидор контрактдан воз кечиш Хукукига эга;
махсус - бу лойиха ва монтаж ишларига, техник хизмат курсатишга, эхтиёт кисмларни етказиб бериш ва шу кабилар юзасидан тузилади;
чегаравий - битимнинг асосий шартларига эга булиб, улар ишларни бажариш мобайнида аникланади;
ниятлар хакида шартномалар - бунда факат сотувчининг маълум махсулотларни сотиш нияти ва харидорни уларни катъий мажбуриятларсиз сотиб олиш нияти белгиланади.
Жахон амалиётида битимларни тайёрлашни енгиллаштириш максадида бир неча булимлар ёки кисмларни уз ичига олувчи бир шаклдаги контрактлар кулланилади:
Томонларни аниклаш, яъни сотувчи ва харидор сифатида катнашувчи корхона ва Ташкилотларнинг номи.
Контрактнинг предмети ёки шартнома турини ва олди-сотдига мулжалланган махсулотни таърифлаш.
Мол етказиб беришнинг базис шартлари, сотувчи ва харидор уртасидаги махсулотларни ташиш унинг хакини тулаш, хужжатларни расмийлаштириш буйиса мажбуриятларни таксимлайди, шунингдек махсулотга эгалик Хукукини сотувчидан харидорга утиш холатини аниклайди.
Етказиб бериш муддати - унда махсулотни муддатдан аввалрок етказишга рухсат олиш Хукуки ва тартиби келишиб олинади.
Махсулот микдори - у асосан физик бирликларда курсатилади.
Нарх ва контрактнинг умумий бахоси.
Тулов шартлари.
Махсулотларни ураш ва маркировкалаш.
Сотувчиларнинг кафолатлари, яъни, уларни харидорга маълум сифатдаги махсулотни етказиб бериш мажбуриятлари.
СуFурта килиш юкларини ташишда юз беридаган йукотишларни коплашни кузда тутади.
Енгиб булмас кучлар холати ёки “форс-мажор” холати.
Санкциялар ёки контракт шартлари бузилганда кулланиладиган таъсир этиш тадбирлари.
Низоларни арбитраж ва суд томонидан куриб чикилиши томонлар уртасида жиддий келишмовчиликлар юзага келган холларда кузда тутилади.
Котрактнинг бошка шартлари жумласига контрактларни тузиш узгартириш ва тухтатиш тартиби, даволарни билдириш ва уларни куриб чикиш тартиби ва муддати, юклаш буйича коидалар ва махсулотни етказиб бериш хакидаги хабар ва бошкалар киради.
Халкаро савдода олди-сотди контрактларидан ташкари шунингдек пудрат контрактлари, ижара контрактлари ва мукобил савдодаги контрактлар тузилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |