Kkkkkkkkk

Субвенция 
- катъий мақсадлар учун бериладиган дотация тури бўлиб, 
ундан фойдаланиш шарти бузилганда уларни қайтариб олиш мумкин. 
Субсидиялар
- бу пул еки натура кўринишидаги ёрдам тури бўлиб, 
бюджет ва бюджетдан ташқари фондлардан кўрсатилади. Субсидиялар 
бевосита ва билвосита бўлиш мумкин. Тўғри субсидиялар капитал қўйилмалар, 
илмий тадқиқотлар, кадрларни қайта тайёрлашларга ажратилган маблағлар. 
Эгри субсидиялар солиқ имтиёзлари, имтиёзли шартларда кредитлар бериш, 
пасайтирилган божхона божлари ва ҳакозолар. 
Бундан ташқари давлат аҳолини давлат трансфертлари кўринишида 
ҳимоя қилади. 

---

104 
Баланс
- бу икки кисмдан иборат бўлган Иқтисодий ҳисоб-китобдир. 
Биринчи бўлимда, ресурсларни Ташкил этиш манбалари, иккинчисида улардан 
фойдаланиш йўллари кўрсатилади. Икки бўлимнинг бир - бирига тенглиги 
ресурслар ва улар истеъмоли мутаносиблигини билдиради. Баланслар - моддий 
баланслар, меҳнат баланслари, молиявий балансларга бўлинади. Баланслар яна 
ҳисобот ва режа балансларига бўлинади. 
Баланслар ёрдамида ҳалқ хўжалиги тармоклари, турли хўжалик юритувчи 
субъектларнинг иқтисодий фаолиятлари ҳамда моддий ва молиявий бўлимлар 
ҳаракати ўртасидаги боғлиқлик таъминланади. Балансларнинг энг асосийлари-
дан бири ҳалқ хўжалиги баланси ҳисобланади. Бу баланс жадваллар тизими 
бўлиб, унда миллий иқтисодни ривожланиш кўрсаткичлари, ижтимоий 
маҳсулот ва миллий даромаднинг ҳажми ва ўсиш суръатлари, жамғариш ва 
истеъмол фондлари, ишлаб чиқариш воситаларини ва истеъмол буюмларини 
ишлаб чиқариш, аҳолининг пул даромадлари ва уларни маҳсулотлар билан 
таъминлаш ва бошқалар ўртасидаги асосий нисбатлар ўрин олади.
Бозор Иқтисодиёти шароитида кўп қиррали солиқлар тизимидан 
фойдаланилади. Аҳоли давлат бюджетига ҳар ойда олган даромадларига қараб 
даромад солиги тўлайди, корхоналар эса олган фойдасига қараб фойдадан 
солиқ тўлайдилар. Шу каби жуда кўп мавжуд солиқ турларидан окилона ва 
илмий асосда фойдаланиш орқали давлат солиқ тизими сиёсатини, солиқ 
ставкалари миқдорларини ва имтиёзлари турларини аниқлайди. Ва шу билан 
бутун макроиқтисодий вазиятга таъсир кўрсатади. Яъни, солиқларни 
ўзгартириш орқали инвестициялар ва жамғармалар рағбатлантирилади. 
Давлат бозор тизимининг фаолият кўрсатишида баҳо механизмидан, 
хусусан чегараланган баҳолардан кенг фойдаланилади. Жумладан чегараланган 
баҳолар аҳолини ҳимоя қилиш мақсадида айрим турдаги озик - овкат 
маҳсулотларига белгиланган. Чегараланган баҳо унинг ҳақиқий қийматларидан 
бир неча бароварига кам бўлиши мумкин. Давлат чегараланган баҳони 
белгилашда унинг бозор баҳосидан юқори ва кам белгилаши мумкин. 

---

105 
кайд этилган нархлар давлат томонидан тартибга солишнинг бевосита 
усуллари тизимида алохида ўрин тўтади. Бозор тизимида нархлар талаб ва 
таклифни тартибга солувчи асосий восита ҳисоблансада, бироқ дунёнинг барча 
мамлакатларида давлат нархларни шакллантириш жараёнига бевосита ва 
билвосита таъсир кўрсатади.