Kitap Kapağı. cdr

Yayla kültüründe dönüşüm 

Dünya ölçeğinde hızlı bir şekilde yaşanan ekonomik, teknolojik, sosyal ve kültürel 

değişim ve dönüşümler, hiç kuşkusuz Türk toplum yaşamına da yansımakta; açık bir toplum 

olan  Türk  toplumu,  bu  değişim  ve  dönüşümleri  büyük  ölçüde  modern  dünya  ile  aynı 

süreçlerde ve yoğunlukta yaşamaktadır. Bu çerçevede yaşanan değişim ve dönüşümler, kent 

sosyal hayatını dönüştürdüğü gibi, özellikle son yıllarda kırsal yaşamı ve buna bağlı olarak 

yayla yaşamı ve kültürünü de dönüşüme uğratmıştır. 

Günümüzde, yaylalara hayvancılık yapmak için geçmiş yıllara oranla daha az sayıda 

insan göç etmekte; ekonomik amaçlı yaylacılık her geçen gün daha da gerilemektedir. Bunun 

yanında yaylalara sayfiye ve turizm amaçlı talep artmaya başlamıştır. Karadeniz, Akdeniz 

ve Ege bölgelerinin yaylalarında öteden beri var olan dinlenmeye yönelik sayfiye yaylacılığı 

ya  da  yaylaların  rekreasyon  amaçlı  kullanımı  son  yıllarda  giderek  yaygınlaşmaktadır. 

Kasaba  ve  şehirlerde  yaşayanlar  yaylalara  yazlık  evler  inşa  etmek  suretiyle  tatillerini 

yaylalarda  geçirmeyi  tercih  etmektedirler.  Dolayısıyla,  sözü  edilen  bu  üç  bölgedeki 

---

264 

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun  

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun 

 

yaylaların  işlevi  değişmekte,  ekonomik  amaçlı  yaylacılığın  yerini  sayfiye  yaylacılığı 

almaktadır (Somuncu, 2011:831).  

Türkiye nüfusu her geçen yıl daha fazla kentsel görünüm kazanmakta ve kentlerde 

yaşayan nüfus, kırsal nüfusu geride bırakmaktadır. Bu durumun doğal bir sonucu olarak da, 

Türkiye’de  yayla  sayısı  giderek  azalmakta  ve  pek  çok  yayla  yerleşmesi  ise  geleneksel 

işlevlerinden ziyade farklı yaylacılık amacına hizmet eder duruma gelmektedir (Doğanay & 

Coşkun, 2013:1). 

Sayfiye  yaylacılığı  ve  turizme  bağlı  değişmeler,  yaylaların  ekonomik  etkinlik 

amacıyla  kullanılmasının  azalması,  bu  amaçla  yaylaya  çıkan  insan  sayısını  azaltmıştır. 

Ancak, günümüzde yaylalar farklı amaçla kullanılmaya başlanmıştır. Bu çevredeki yaylalar, 

şehirlere  yerleşmiş  olanların  sıla  hasretini  gidermek  amacıyla  geldikleri  sayfiye  yerleri 

haline gelmeye başlamıştır. Bu değişim doğal olarak yaylaların fiziksel görünümlerinde de 

birtakım  değişikliklere  neden  olmuştur.  Evlerin  bir  kısmı  yeniden  yapılmıştır  ve  evlerin 

yapımında kullanılan malzemeler farklılaşmıştır. Mesken yapımında taş ve ahşabın yerine 

çimento,  demir,  tuğla,  briket  gibi  malzemeler  kullanılır  olmuştur  (Tunçel  ve  diğerleri, 

2004:63). 

Türkiye yaylacılığı, önemli bir işlevsel değişim sürecinden geçmektedir. Geçmişte 

hemen tamamen hayvancılık temelli geleneksel  faaliyetlere ev sahipliği  yapan  yaylaların, 

artık  farklı  amaçlarla  kullanılmaya  başlandığı  görülmektedir.  Bu  durum,  geleneksel 

yaylacılık  dışında  farklı  yaylacılık  türleri  ortaya  çıkarmakta  ve  yaylacılık  faaliyetlerinin 

dönüşümüne zemin hazırlamaktadır. Artık Türkiye yaylaları ve yaylacılığı önemli ölçüde bir 

işlevsel  değişim  sürecine  girmiş;  bunun  sonucunda  çok  sayıda  yayla,  şenlikler,  sayfiye 

evleri,  modern  yayla  konutları  ve  sahip  oldukları  kültürel  motiflerle  turizme  hizmet  eder 

duruma gelmiştir. Söz konusu dönüşüm sürecini, ülke nüfusunun her geçen yıl  daha fazla 

kentleşmesi ve yaşanan hızlı iç göç sonucunda kent nüfusunun kırsal nüfusu oldukça geride 

bırakması ile açıklamak mümkündür (Doğanay & Coşkun, 2013:23).