Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Киши балтыр сүйеги
Киши балтыр сүйеги (fibuIa) узын жиңишке сүйек болып үлкен балтыр сүйегине салыстырғанда латериал жайласқан. Жоқарғы ушы кеңейип басша пайда етеди. Басшаның үстинде өсимте болып ол шоққы делинеди. Төменги бөлими кеңейип сыртқы тупик пайда етеди.
Аяқ пәнжесиниң сүйеклери
Аяқ пәнжесиниң сүйеклери (ossa pedis) ҳәр қыйлы размердеги 26 сүйектен дүзилген болып олар үш: табан алды сүйеклери, табан сүйеклери ҳәм бармақ фалангаларына бөлинеди. Табан алды сүйеклери жетеў олардан ең үлкени табан сүйеги есапланады. Табан сүйегиниң жоқарғы жүзи асық сүйеги менен алдыңғы бөлими куб тәризли сүйек пенен биригеди.
Асық сүйеги табан сүйегиниң үстинде болып, бул сүйекте көп буўын жүзлери болады. Ол түте тәризли жоқарғы буўын жүзи менен балтыр сүйегине төменги жүзи менен табан сүйегине биригеди. Алдыңғы тәрепинде басшасы болып бул бөлими менен қайық тәризли сүйекке биригеди.
Қайық тәризли сүйек аяқ пәнжесиниң ишки тәрепинде жайласқан болып арқада асық алдында сына тәризли сүйеклерге биригеди. Кубтәризли сүйек пәнжениң шетки бөлиминде болып арқадан табан алдыннан 4-5 пәнже сүйеклерине биригеди.
Сынатәризли сүйеклер үшеў болып, олар қайық тәризли сүйек 1,2,3 пәнже сүйеклери ҳәм кубтәризли сүйеклер менен биригеди.
Аяқ пәнже сүйеклери бес келте түтикше тәризли сүйек болып бир тегисликте жатады. Аяқ пәнжесиниң сүйеклери бас бармақтан шунатай бармаққа қарап саналады. Олардың тийкары денеси ҳәм басшасы бар. Аяқ бармағының сүйеклери келте түтикше тәризли сүйеклер топарына киреди. Олар 14 болады. Бас бармақта екеў қалғанларында үшеўден болып олар тийкарғы, орта, тырнақ фалангасы делинеди.
Адамның аяқ пәнжеси бираз гумбез формасында дүзилген жоқарғы бөлими бөртиңки, асты батыққа болады. Аяқ пәнжесиниң дүзилиси адам жеңил ҳәрекетлениўинде, түрли түртиклер күшиниң ҳәм геўдениң жерге таяныўында үлкен әҳмийетке ийе.
Нормал аяқ пәнжесинде ишки гумбез 3-4 см, сыртқы гумбез бийик болып, булардан басқа үшинши кесе гумбез бар. Айырым балалардың аяқ пәнжесиниң асты жалпақ болып, оған жалпақ табанлылық делинеди. Бундай пәнжениң рессорлық, амортизаторлық қәсийети аз болғанлықтан бала тез шаршайды.