Kirish kurs ishi mavzusining dolzarbligi

1.2 rasm Axborot yig’ish va uni tahlil qilish³

Baholash obyektidan eng maqbul va eng samarali foydalanishning tahlili faqat baholashning alohida obyekti hisoblangan ko’chmas mulkni baholash chog’ida amalga oshiriladi. Baholash obyektidan eng maqbul va eng samarali foydalanishning tahlili baholash obyektidan eng daromadli va raqobatli foydalanish yo’lini aniqlash uchun o’tkaziladi. Mavjud foydalanish sharoitida (baholash obyektlari faoliyat turi saqlangan holda xususiylashtirilganda) baholash obyektining qiymati aniqlangan holda baholash obyektidan eng maqbul va eng samarali foydalanishning tahlili o’tkazilmaydi. Baholash obyektidan eng maqbul va eng samarali foydalanishni aniqlash baholovchi o’z tahliliy malakasi yordamida chiqargan xulosalar va amalga oshirgan hisob-kitoblar mahsuli hisoblanadi va so’zsiz faktni emas, balki uning fikrini ifoda etadi.

Obyektdan eng maqbul va eng samarali foydalanishning variantini aniqlashda tahlilning quyidagi mezonlaridan foydalaniladi:
qonunchilik nuqtai nazaridan ruxsat etilganlik – mo’ljallangan foydalanishning xususiyati baholash obyekti mulkdorining harakatlarini cheklovchi qonunchilikka zid bo’lmasligi lozim;
jismoniy imkoniyat – baholash obyektidan eng maqbul va eng samarali foydalanish;
moliyaviy jihatdan maqsadga muvofiqlik – obyektdan foydalanish baholash obyektining mulkdoriga daromadni ta’minlashi lozim;
mumkin qadar yuqori darajadagi samaradorlik – eng maqbul va eng samarali foydalanish yo mulkdorning sof foydasini mumkin qadar ko’paytirishni, yo baholash obyektining eng katta qiymatiga erishishni nazarda tutadi.
Baholash obyektlari qiymatini daromad yondashuvi bilan baholash pul oqimlarini diskontlash usuli yoki to’g’ridan to’g’rikapitallashtirish usuli yordamida amalga oshiriladi.
Ko’chmas mulkni daromad yondashuvi bilan baholash to’g’ridan to’g’ri kapitallashtirish usuli bilan amalga oshiriladi. Bunda, daromad ko’chmas mulkni ijaraga berishdan olinadigan tushumlardan tarkib topishi nazarda tutiladi, chunki obyektni ijaraga berish ayniqsa barqaror pul oqimini ta’minlaydi.
To’g’ridan-to’g’ri kapitallashtirish metodini qo’llash jarayonida ijara stavkalari miqdori, ijara shartlari, operatsion xarajatlarning miqdorlariga oid bozor axborotidan foydalaniladi. Bunda, foydalanilayotgan ijara stavkasi mahalliy hokimiyat organlari tomonidan davlat mulki obyektlari uchun belgilangan ijara stavkasidan past bo’lmasligi kerak.
Hisoblashlar quyidagi ketma-ketlikda bajariladi:

• 
  xususiylashtirilayotgan bino (uning bir qismi) umumiy maydoni uchun ijara haqi sifatidagi potentsial yalpi daromad prognoz qilinadi;
  
• 
  maydon to’la yuklanmasligi va tushumlarning boy berilishi bilan bog’liq yo’qotishlar hisoblanadi;
  
• 
  haqiqiy yalpi daromad potensial yalpi daromad va yo’qotishlar o’rtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi;
  
• 
  operatsion xarajatlar chegirib tashlanadi va ayirma sifatida sof operatsion daromad olinadi;
  
• 
  kapitallashtirish koeffitsienti mazkur uslubiy ko’rsatmalarning 30-bandiga muvofiq hisoblanadi;
  
• 
  ko’chmas mulk qiymati sof operatsiya daromadining kapitallashtirish koeffitsientiga nisbati sifatida baholanadi.
  

Ko’chmas mulkni to’g’ridan to’g’ri kapitallashtirish usuli bilan baholashda mazkur mulk tarkibida xususiylashtirilishi lozim bo’lgan aktivlar qiymatini hisobga olish talab etiladi.