Kirish Asosiy tushuncha va atamalar

Reja:

1. 
   Berk konturlarni funktsionali
   
2. 
   ARTning xarakteristik tenglamasi
   

Mashinasozlik sanoatining rivojlanishi va aniqlik, yuzalar tozaligi va sifatiga qo’yilayotgan talablarning o’sib borishi, detallarni avtomatik nazorat qilishni bu sohaga tadbiq qilish masalasini qo’ymoqda. Mashinasozlik zavodlarida aktiv nazoratni tadbiq qilish tayyorlanayotgan mashina detallari sifatini oshishiga, texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishga, detal narxini pasayishiga, brak kamayishiga va nazoratchilar soni qisqarishiga olib keladi.
Binobarin, mashinzasozlik zavodlarida ish unumdorligining oshishi avtomatik nazoratni tadbiq qilish bilan bog’liq. Dastgohlarda ishlov beriladigan detallar aktiv nazoratini qo’llanilishi o’lchamlar aniqligi oshishini ta’minlaydi.
SPID(dastgoh, moslama, asbob, detal) tizimining tashkil etuvchilari va metall kesuvchi dastgohlarda ishlov beriladigan detallar o’lchamlarini tarqalish maydoni. SPID texnologik tizimining elastik deformatsiyasi naijasida hosil bo’ladigan ishlov beriladigan detal xatoliklarini dastgohning dastlabki sozlash bilan to’g’irlash qiyin, chunki xatoliklar tasodifiy bo’ladi.
Mashinasozlikda detallarni nazorat qilishning ikki usuli qo’llaniladi: texnologik - aktiv va opoeratsiyadan keyingi - passiv nazorat.
Dastgohda ishlov berish jarayonida maxsus o’lchov asboblar yordamida bajariladigan detal nazorati aktiv bo’lib, bunda u detalga ishlov berish texnologik jarayonini boshqaradi.
Dastgohda detallarga ishlov berib bo’lingandan keyingi nazorat yoki nazarat va sortirovka yarimavtomatlari va avtomatlari yordamida guruhlar bo’yicha sortirovkalash - passiv nazorat.


Аktiv nazorat vositalarining prinsipial sxemasi tuzilish Dastgoh tpidan qat’iy nazar detal aktiv nazorati uchun qo’llaniladigan vositalar VI.1 rasmda ko’rsatilgan sxemaga ega bo’ladi.Uzel - dastgohning o’lchov jihozi bo’lib, u o’lchov skobalari, richagli moslamalar, harakatchan elementlardan iborat.

Рис1 Рис2
O’lchovjihozlarigadetal 7 gaolibboruvchivaqaytaruvchishuplimoslamalarmisolbo’laoladi. O’lchovasbobi 2 detalo’lchamio’zgarishininazoratqiladi.
Dastgohdadetalgaishlovberishjarayoniniavtomatikboshqarishdiskretsignallar-buyruqlaryordamidaamalgaoshiriladi, bundasignallaro’lchovasbobidandetalo’lchamiberilganqiymatgaerishgandaolinadi. Moslamatalabqilinganbuyruqlarnibajarishuchundastgohuzellarielektrzanjirlariningkommutatsiyausuliyordamidaamalgaoshiriladi. Demak, asbobelektrsignalinimaxsuskuchaytirgichyordamidakuchaytiriladi, dastgohningtashqichiquvchielektrzanjirlarielektromagnitreleyordamidahosilqilinadi. Bularningbarchasibuyruqsignballarikuchaytirgichbloki 4 bo’libxizmatqiladi.