«kimyo texnologiya» fakulteti oziq-ovqat texnologiyasi kafedrasi oziq-ovqat texnologiya asoslari fanidan

Ikkinchi bosqich – Xom ashyolarni ishlab chiqarishga tayyorlashdan iboratdir. Saqlanayotgan un xar xil aralashma va metall zarrachalaridan tozalaydigan elak va magnitdan iborat bo’lgan “Vinklar” markali elash moslamasidan o’tkaziladi. Xamirturishni oshirish uchun maxsus idishlarda qaynatma tayyorlanadi va 30 S xaroratda 1-2 soat davomida oshiriladi. SHakar ishlab chiqarishga qiyom holiga keltiriladi. Qolgan xom ashyolar xam yuvilib tozalanib ishlab chiqarishga keltiriladi.
Uchinchi bosqich – xamir tayyorlash hisoblanadi. Xamir tayyorlash – non maxsulotlarini ishlab chiqarishda muhim jarayon bo’lib, keyingi texnolgik bosqichlar va nonning sifati shu jarayonga bevosita bog’liq bo’ladi. Xamir turushlardan asosiy maqsad ma’lum miqdordagi un suv, xamirturish, tuz va boshqa komponentlarni aralashtirib bir xil tarkibli aralashma hosil qilishdan iboratdir. Xamir tayyorlash jarayoni “Vinkler” markali xamir qorish mashinasida amalga oshiriladi. Xamir qorish uchun suv dozator orqali dejaga (xamir qoriladigan qozonga) uzatiladi. Qolgan xom ashyolar maxsus o’lchamli chelaklar bilan qoplanadi. Xamir 10 daqiqa davomida intensiv aralashtirib qoriladi.
Xamir tayyorlashda uni bijg’ish uchun yaxshi sharoit yaratib berishga harakat qilinadi. SHirin ta’mli, yaxshi g’ovakli non tayyorlash uchun xamir oshiriladi. Xamir uch xil yo’l bilan oshiriladi: biokimyoviy, kimyoviy va mexanik usullar. Biokimyoviy usulda xamirga achitqilar qo’shiladi, ular xamir tarkibidagi qand moddalarni spirt va uglerod IV-oksidgacha parchalaydi.
Kimyoviy usulda xamirga ichimlik sodasi, ammoniy karbonat tuzi va boshqa qo’shimchalar qo’shiladi. Ular pishish jarayonida yuqori xarorat ta’sirida parchalanib xamirni oshiruvchi uglerod IV-oksidini hosil qiladi. Mexanik usulda esa xamir maxsus moslamada uglerod IV-oksidi gazning bosimi ostida qoriladi. Bu jarayonda g’ovaklangan xamir massasiga shakl beriladi va pishirishga yuboriladi.
To’rtinchi bosqich – xamirni bo’lish jarayoni hisoblanib unga xamirni buklash shakl berish va ma’lum muddat tindirish jarayonlari kiradi. Xamirni belgilangan og’irlikdagi zuvalalarga “Vinkler” firmasining MAK-3 xamir bo’lish mashinasi bo’lib beradi. Zuvalalarning og’irligi tayyor maxsulotning og’irligidan kelib chiqib belgilanadi, bunda pishish davomida non maxsulotlarining vaznini kamaytirish xisobga olinadi.
Xamir bo’laklari sharsimon shaklga keltirilib, undan so’ng oxirigi shakl beriladi. Ayrim non mahsulotlariga mahsus moslamalarda shakl beriladi.
SHaklga kirgan xamir bo’laklari tindiriladi, bunda xamirning bijg’ishi davom etib hosil bo’layotgan gaz xamirnii g’ovakli bo’lishiga va xajmini ortishiga xizmat qiladi. Tindirish jarayoni uchun 35-40 S harorat va 75-85% nisbiy namlik qulay sharoit hisoblanadi. Tindirish jarayoni mahsus kameralarda amalga oshiriladi.