Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi

59. Kislorodni kim va qachon ochgan.
D.Pristli (1733-1804) gazlardan karbonat angidrid, azot (1) oksidi, ammiak, vodorod xlorid va oltingugurt (IV) oksidini oldi va gazlarni suv ostida to’pladi. Kimyogar K.Sheyele - kislorodni ochdi. 1735 yilda marganesni, P.Gyelm 1782 yilda molibdenni oldi. XVIII asrning oxiriga kelib juda ko’p eksperimental materiallar to’plandi. Ularni fransuz kimyogari Antuan Lavuazye sistemalashtirdi. U 1764 yilda gipsni qizdirib uning tarkibidagi suv miqdorini aniqladi, suvning tarkibini aniqladi va sintezini xam amalga oshirdi, keyinchalik kislorod, oltingugurt, fosfor, olmos, kaliy va qo’rg’oshin elementlarini ham topadi. P.Laplas bilan birgalikda termokimyoviy tadqiqotlarni amalga oshirdi. A.Lavuazyening moddalarni miqdoriy jihatdan aniqlashni sistemalashtirishi XIX asrning buyuk kashfiyotlaridan biri bo’ldi.


60. Antuan Lavuazye qanday ishlarni amalga oshirgan.
XVIII asrning oxiriga kelib juda ko’p eksperimental materiallar to’plandi. Ularni fransuz kimyogari Antuan Lavuazye sistemalashtirdi. U 1764 yilda gipsni qizdirib uning tarkibidagi suv miqdorini aniqladi, suvning tarkibini aniqladi va sintezini xam amalga oshirdi, keyinchalik kislorod, oltingugurt, fosfor, olmos, kaliy va qo’rg’oshin elementlarini ham topadi. P.Laplas bilan birgalikda termokimyoviy tadqiqotlarni amalga oshirdi. A.Lavuazyening moddalarni miqdoriy jihatdan aniqlashni sistemalashtirishi XIX asrning buyuk kashfiyotlaridan biri bo’ldi. 1774 yil oktyabrida Parijda Pristli o’zining Lavuazye yaratgan flogiston tushunchasini mukammal o’rganib uning tarkibi 1 ⁄5 qismi yonuvchi flogiston gaziga mos kelishini topdi, qolgan qismi esa yonmasligini aniqladi. Yonmaydigan qismini azot deb atadi (ya’ni lotincha o’g’it tug’diruvchi degan ma’noni bildiradi). XVIII asrning 30 yillariga kelib Lavuazye fransuz kimyogarlari Lui Bernar Giton de Marvo (1737-1816), K. L. Bertolle (1748-1822) va A.F.Furkrua (1755-1809) lar bilan kimyoviy nomenklaturaning mantiqiy sistemasini yaratdilar
61)XIX asr boshida R. Boyl xizmatlari nimalardan iborat bo’lgan.
XIX asr boshiga kelib R. Boyl kimyoni alkimyo, yatrokimyo va flogiston nazariyalaridan ozod qilib “Tarkib-xossa” konsepsiyasi asosida uni o’rganishga kirishdi. Bu esa o’z navbatida moddalarni sifatiy tekshirishlardan miqdoriy tekshirishlarga o’tishga olib keldi. Shu vaqtga kelib - 32 kimyoviy element ma’lum bo’lgan. Hamda moddalar massasining saqlanish qonuni taklif qilindi, suv va havoning tarkibi aniqlandi.