Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi.
Juda qadim zamonlardan beri odamlar tevarak - atrofdagi tabiat bilan doimiy muloqatda bo’lib, unga kimyoviy vositalar ta’sirida o’zlari uchun zarur material va mahsulotlar yaratganlar. Masalan: metall eritish, shisha va sopol, gazlamalar uchun bo’yoq tayyorlash, teri oshlash, non yopish va h.k. lar. Shu nuqtai - nazardan qarasak kimyo inson faoliyatining eng qadimgi sohasi ekanligiga ishonch hosil qilamiz. U hali fan emas, balki faoliyat sohasi edi. Kimyo hozirgi tasavvurimizdagi fanga aylanishi uchun ming yillar kerak bo’ldi. Kimyoviy bilimlar ko’lami juda keng.
Kimyo fani - atrofimizni o’rab olgan butun olamni, uning xilma - xil shakllarini va olamda sodir bo’ladigan turli tuman hodisalarni tekshiruvchi tabiat fanlaridan biridir. Tabiat, butun olam inson ongidan tashqarida va inson ongiga bog’liq bo’lmagan holda mavjuddir. Olam materiyadan iborat, mavjud narsalarning hammasi doimo harakat qilib turadigan materiyaning har xil turlaridir. Moddani chuqur bilish va undan inson farovonligi yo’lida foydalanish kimyoning hozirgi asosiy masalasidir.
Kimyo tarixini o’rganish konsepsiyalari.
Kimyo tarixi ana shu masalalarni tushuntirish yo’lida qilingan ilmiy ishlarini umumlashtirish va asosiy masalani tushunish uchun shartli ravishda quyidagi usullardan foydalanadi.
1. XVII asr o’rtalarigacha davom etgan qadimgi naturfilosoflar dunyoqarashlari.
2. XVII asrning ikkinchi yarmidan boshlangan ishlab chiqarishning kapitalistik tuzumi tabiatshunoslikdagi tajribalarni xisobga olib modda xossasi kimyoviy tarkibining funksiyasi sifatida qaralishiga olib keldi.
TARKIB XOSSA
Bu kimyoning fan sifatidagi kimyoviy bilimlarni umumlashtirish uchun birinchi konsepsiyasi vazifasini bajardi.
XVIII asrning boshlariga kelib ishlab chiqarishda fabrikalar, zavodlar vujudga keldi.
Bu esa o’z navbatida kimyoviy moddalarning strukturalari haqidagi ta’limotni boshlanishi bo’lib kimyoviy bilimlarni umumlashtirishning ikkinchi konsepsiyasi vazifasini o’tadi.
4. XIX asr o’rtalariga kelib, ishlab chiqarishning jadal rivojlanish talablari asosida kimyo fani oldida yangi muammolar paydo bo’ldi, ya’ni-sintetik kauchuk, plastmassa, yog’lar, keramik mahsulotlar olish va h. k. Bu esa, o’z navbatida kimyoviy jarayonlar haqidagi ta’limotni keltirib chiqardi va uchinchi konsepsiya bo’lib hisoblanadi.
Kimyoning asosiy muammosining evolyusiyasi esa, to’rtinchi konsepsiya hisoblanib, u sifatdan miqdor o’zgarishga (uzluksiz) olib keladi.
Kimyoning bosh muammosini o’rganishdagi yuqorida ko’rsatilgan konsepsiyalarga ajratish oddiydan murakkabga, pastdan yuqoriga tomon doimo rivojlanishdan kelib chiqadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |