Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi

48. Qaysi olimlar mexanika asoslarini yaratishganlar
Galileo Galiley (1564-1643y) jismning yuqoridan yerga tushishi lozimligini va undagi fizikaviy eksperimentlarni matematika nuqtai nazaridan hisobladi va miqdoriy jihatdan o’lchashni fanga kiritdi. Bu tajribalar asosida qariyib 100 yildan keyin uning shogirdi ingliz olimi Isaak Nyuton “Matematikaning boshlanishi” (1687 y) kitobida harakat qonunlarini, ya’ni mexanika asoslarini yaratdi. U ham alkimyogarlarday oltin izladi. Lekin miqdoriy o’lchashlarni kimyoga tadbiq qilishi qiyin bo’ldi. Vrach VanGelmont birinchi bo’lib ma’lum bir miqdordagi tuproqqa daraxt o’tqazib, unga suv quyib har kuni tortib uning og’irligini o’lchadi. Bunda u asosan “havoni” asosiy element deb bildi. Alkimyogarlar “havo”, ”bug’” larni sirli elementlar deb ataganlar. Ularni ko’rish, o’lchash mumkin bo’lmagan. Spirt - rux, nafas olish (lotincha) bo’lsa kerak deb Van-Gelmont birinchi bo’lib, bug’ ham havoday va spirtday xususiyatga ega deydi. U ham o’lchamsiz, shuning uchun ularni tutish qiyin, grekcha nom bilan havo - gaz deb atadi. Daraxt yonsa “O’rmon gazi” hozirgi karbonat angidrid hosil bo’ladi deydi va kimyoda birinchi bo’lib aniq hisoblash texnikasini qo’lladi.

49) Van Gelmont tajribalari haqida.
Isaak Nyuton “Matematikaning boshlanishi” (1687 y) kitobida harakat qonunlarini, ya’ni mexanika asoslarini yaratdi. U ham alkimyogarlarday oltin izladi. Lekin miqdoriy o’lchashlarni kimyoga tadbiq qilishi qiyin bo’ldi. Vrach Van-Gelmont birinchi bo’lib ma’lum bir miqdordagi tuproqqa daraxt o’tqazib, unga suv quyib har kuni tortib uning og’irligini o’lchadi. Bunda u asosan “havoni” asosiy element deb bildi. Alkimyogarlar “havo”, ”bug’” larni sirli elementlar deb ataganlar. Ularni ko’rish, o’lchash mumkin bo’lmagan. Spirt - rux, nafas olish (lotincha) bo’lsa kerak deb Van-Gelmont birinchi bo’lib, bug’ ham havoday va spirtday xususiyatga ega deydi. U ham o’lchamsiz, shuning uchun ularni tutish qiyin, grekcha nom bilan havo - gaz deb atadi. Daraxt yonsa “O’rmon gazi” hozirgi karbonat angidrid hosil bo’ladi deydi va kimyoda birinchi bo’lib aniq hisoblash texnikasini qo’lladi.