Kimyo kafedrasi qo’lyozma huquqida udk

Gibrid sikloalkan- arenlar

Yuqori neft fraksiyalarida sikloalkan-aren uglivodorodlari juda keng tarqalgan. Ko’p olimlar ularni arenlarga kiritadilar, biroq bu noto’g’ri, gibrid uglivodorodlar alohida guruhlarga ajratilishi to’g’riroqdir. Sikloalkan – arenlarning eng oddiy nomoyondalari kerosin- gazoil fraksiyasi tarkibida gomologlar holida bo’ladi.

Gibrid uglivodorodlarning ko’pchiligida kondensirlangan aromatik, alisiklik halqa mavjuddir.Gibrid uglivodorodlardagi aromatik halqalar asosan metil guruhli hosilalardan iborat bo’lib, alisiklik uglivodorodlari esa 1 yoki 2 uzunroq alkil guruhiga egadir. Gibrid strukturali uglevodorodlarni hisob qilgan holda arenlarning o’rtacha miqdori yuqori siklik neftlarda 37% gacha, yuqori parafinli neftlarda esa 21% (massaviy) ga teng

Neftning geteroatomli birikmalari

Hamma neftlar tarkibida uglevodorodlardan tashqari anchagina miqdorda geteroatomli birikmalar mavjuddir. Ushbu birikmalar o’z molekulalarida oltingugurt, kislorod, azot saqlashi mumkin. Ko’rsatib o’tilgan elementlarning miqdori neftning yoshiga va kelib chiqishiga bog’liqdir.

Oltingugurt miqdori 0,02 dan 7% (mass.) gacha bo’lishi mumkin va ushbu ko’rsatkich bo’yecha oltingugurt birikmalarining neftdagi miqdori taxminan 0,270% ga to’g’ri keladi.

Neft tarkibidagi azot saqlovchi birikmalardagi azotning miqdori undan ham kam bo’lib 1,7% (mass.) gacha yetishi mumkin. Masalan, O’zbekistonning Uchqizil neftida azotning miqdori 0,82% (mass.) ni tashkil qiladi. Ayrim neftlarning element tarkibi va boshqa ma’lumotlar jadvalda keltirilgan.

2. jadval
   

Ayrim neftlarning tavsifi va element tarkibi