O'rta dengiz bo'yi yevropasi Reja: kirish

o'rta dengiz bo'yi yevropasi
Reja:
KIRISH

1. 
   Geografik joylanishi
   
2. 
   Geologik tuzilishi va relyefi
   
3. 
   Iqlimi
   
4. 
   Ichki suvlari
   
5. 
   Tuproqlari, o’simliklari va hayvonot dunyosi
   
6. 
   Tabiiy geografik rayonlari:
   

1. 
   Pireney yarim oroli.
   
2. 
   Apennin yarim oroli.
   
3. 
   Bolqon yarim oroli.
   

7. 
   Tabiiy resurslari ulardan foydalanish va tabiatni muhofaza qilsh
   

XULOSA
ADABIYOTLAR


KIRISH
Oʻrta dengiz — Atlantika okeanining materiklar oʻrtasidagi dengizi, Afrika bilan Yevrosiyo oraligʻida. Gibraltar boʻgʻozi orqali Atlantika okeani bilan, Dardanell boʻgʻozi orqali Marmar dengizi, Bosfor boʻgʻozi orqali Qora dengiz, Suvaysh kanali orqali Qizil dengiz bilan qoʻshilgan. Maydoni 2505 ming km2. Suv hajmi 3839 ming km3. Oʻrtachachuq. 1541 m, eng chuqur joyi 5121 m. Oʻrta dengizda Alboran, Balear, Liguri, Tirren, Adriatika, Ioni, Kipr va Egey dengizlari bor. Marmar, Qora va Azov dengizlarini ham Oʻrta dengiz havzasiga kiritadilar. Yirik qoʻltiqlari: Valensiya, Lion, Genuya, Taranto, Katta va Kichik Sirtlar. Yirik orollari: Balear, Korsika, Sardiniya, Sitsiliya, Krit va Kipr. Oʻrta dengizga Nil, Po, Rona va Ebro kabi yirik daryolar quyiladi.
Oʻrta dengiz tubining relyefi murakkab. Materik yon bagʻri nisbatan tik, chuq. 2000– 4000 m. Geomorfologik jihatdan Gʻarbiy JazoirProvans, Markaziy va Sharqiy Levant soyliklariga boʻlinadi. Soyliklar tubi neogenantropogenning choʻkindi va vulkan jinslari bilan qoplangan. Oʻrta dengiz — faol seysmik zona.
Soʻngan va harakatdagi vul•s?#;kanlar joylashgan yirik * ʻ" : siniqlar bor. Markaziy va sharqiy soyliklarning ayrim joylari choʻkindi yotqiziqlar, jumladan, daryolar keltirgan oqiziqlar bilan toʻlgan. Sohil qismi qumli. Dengiz tagida neft va gaz konlari, yuqori miotsen yotqiziqlari orasida tuz qatlamlari mavjud.
Oʻrta dengiz subtropik mintaqada boʻlib, oʻz iqlim sharoitlari bilan mustaqil Oʻrta dengiz iqlimi tipini hosil qiladi. Qishi yumshoq, sernam, seryogʻin. Yozi issiq, quruq va kamyogʻin. Afrikadan sirokko shamoli esadi. Oʻrtacha temperatura yanvar da Oʻrta dengiz janubida 14—16°, shimoluda 7—10°, avgustda shimolida 22—24°, janubida 27—30°. Yillik oʻrtacha yogʻin 400 mm. Eng koʻp yogʻin dekabrda yogʻadi. Oʻrta dengizda sarob hodisasi tez-tez kuzatiladi. Dengiz suvi, asosan, shamollar tufayli sirkulyatsiya qiladi.