Kimyo fani bo‘yicha o‘zbekiston respublikasi uzluksiz ta’lim milliy o‘quv dasturlari ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi

II.3. Alkenlar B1+ (8 soat)
II.3.1. Alkenlarning tarkibi, ularning gomologik qatori, fizik xossalari. Alkenlarning 
molekulalarining elektron, fazoviy va kimyoviy tuzilishi (sp
2
- gibridlanishi, sigma– va 
pi- bog‘larning hosil bo‘lish imkoniyatlari). Uglevodorod skeleti va qo‘shbog‘ holatining, 
fazoviy (sis- va trans-) izomeriyasi. Sikloalkanlar bilan izomer ekanligi.
II.3.2. Alkenlarning kimyoviy xossalari. Alkenlarga xos reaksiya turlari, oksidlanish, 
birikish reaksiyalarining elektrofil mexanizmi. Markovnikov qoidasi. Alkillash reaksiyalari. 
Polimerlanish reaksiyalari. Muhim ahamiyatga ega bo‘lgan alkenlarning olinishi va 
ishlatilishi.
[1]: Mavzuga doir misol va masalalar yechish.
[2]: Mavzuga doir misol va masalalar yechish.
Laboratoriya ishi
1. Etilenning laboratoriyada olinishi:
Etanol va sulfat kislotasi orasidagi reaksiya 
2. a) Kaliy permanganat va bromli suv bilan reaksiyasi.
b) Etilenning havoda yonishi.

---

118
II.4. Alkadienlar B1+ (4 soat)
4.1. Kumulyativ, konyugirlangan (oralatma) va izolyatsiyalangan (bir-biridan bir 
yoki bir necha C atomlari bilan ajratilgan) qo‘shbog‘li diyenlarining kimyoviy va fazoviy 
tuzilishi. Qo‘shbog‘larning tutashish hodisasi. Tutashgan 
α
–
bog‘larga ega bo‘lgan 
alkadiyenlarning kimyoviy xossalari 1.4 va 1.2-birikish mexanizmi. Tabiiy kauchuk.
Labaratoriya ishi.
1. Tabiiy kauchukni termik parchalash natijasida izopren olish. 
2. Izoprenni kaliy permanganat eritmasi va bromli suv bilan ta’sirlashishi.
II.5. Alkinlar B1+ (8 soat)
II.5.1. Alkinlarning tarkibi va gomologik qatori, fizik xossalari, molekulalarning 
elektron va fazoviy tuzilishi. 
α
-va 
β
- bog‘lanish. Uglerod skeleti va uch bog‘ holatining 
struktur izomeriyasi. Alkinlar nomenklaturasi.
II.5.2. Alkinlarni laboratoriya va sanoatda olinishi.
II.5.3. Alkinlarning kimyoviy xossalari. Oksidlanish va birikish reaksiyalari. 
Markovnikov qoidasi. Alkillash reaksiyalari. Alkinlarning kuchsiz kislotalik 
xossalari. Atsetilenidlarning hosil bo‘lishi va xossalari. Alkinlarning polimerlanish 
va ishlatilishi.