2.1. - gidroksi va - aminokislotalar.
Ularni 2 molь mikdorlari kizdirilganda ikki molekula H2O ajralib chikadi va olti a’zoli xalka tutuvchi moddalar xosil buladi:
O O laktidlar
S – ON H – O R t C - O
R – CH CH –2 H2O R - CH CH - R
O – H HO – C O – C
O O
Barkaror 6- a’zoli xalka
O H O H
S – ON H – N R t C - N
R – CH CH –2 H2O R - CH CH - R
N – H HO – C N – C
H O H O
Laktidlar va dinetoninerazidlar tsiklik tuzilishi murakkab efirlar va amidlarni tsiklli xosilasi bulib, kislotali yoki ishkoriy sharoitda gidrolizlanib dastlabki moddalarni xosil kiladilar.
β – gidroksi va β – aminokislotalar.
Ulardagi metilen guruxini C – H kislotaligi kuchli namoyon bulganligi sababli bu maxsulotlar kizdirilganda α, β – tuyinmagan karbon kislotalarni xosil kiladi:
Masalan:
β α
β α
γ va δ gidroksi, γ va σ – aminokislotalar.
Ular kizdirilganda ichki molekulyar degidratatsiya jarayoniga uchraydilar va natijada xalka tuzilishiga ega bulgan moddalar xosil buladi:
Laktamlardagi azot atomi almashinmagan bulsa, bu xolatda laktam – laktim tautomeriya xolati kuzatiladi va tautomeriya xolat nuklein kislotalar tarkibiga kiruvchi azotli asoslarni (aromatik geterotsikllarni)biokimyoviy va demak biologik xossalarini belgilashda katta axamiyat utaydi:
( CH2)n - CH2 (CH2)2 – CH2
C=O
C H2-N CH2 C-OH
n =1 va kk N
H
Laktam laktim
Oksi va aminokilotalarni kator vakillari yukori biologik faoliyatiga ega buladilar, va shu sababli in vivo jarayonlarda katta axamiyat kasb etadilar va dorivor moddalar sifatida ishlatiladilar.
CH3 – C – COOH sut kislotasi. Glikoliz jarayoni maxsuloti bulib, organizmni
O egergiya bilan ta’minlashida ishtirok etadi. Odam organizmi-
da pirouzum kislotasi kay tarilishi natijasida xosil
bulidi.
CH3-C-COOH+N++NADHCH3-CH-COOH+NAD+
O OH
U kuchli jismoniy mexnat kilganda mushaklarda yigiladi va ogrik chakiradi.
2. HO-CH2-CH2-CH2-COONa
gidroksimoykislotasi (GOMK) Na li tuzi. Uyku chakiruvchi va anesteziologiyada noingalyatsion narkotik modda sifatida kullaniladi.
3. H2N-CH2-CH2-COOH -alanin KoA ni tarkibiy kismi bulgan pantogen
kislotasi tarkibiga kiradi
-alanin
O CH3
4. HO-C-CH2-CH2-NH-C-CH-C-CH2OH - aminokapron kislotasi kon
tuxtatuvchi vosita sifatida ishlati-
Katta axamiyatga kup asosli gidroksi kislotalar egadir.
C H2-CH2 CH2-CH2
H2C C=O H2C C=O
N N
O
( -CH-CH2-)n CH2-C
CH2
COOH
H-C-OH
Olma kislotasi
CH2
COOH
Bu kislotalar odam organizmida fumar kislotasini Krebs xalkasida gidratatsiyalanishida xosil buladi va NAD+ ishtirokida oksidlanib SHavel sirka kislotasiga aylanadi.
H-C-COOH COOH NAD
+ H2O
C – H H-C-OH
HOOC
H-C-OH
COOH
Fumar kislota olma kislotasi
Do'stlaringiz bilan baham: |