Кимё, биологик кимё ва молекуляр биология фанидан

OKSOKISLOTALAR.
Ularni tarkibida bir vaktni uzida xam karboksil, xam karbonil guruxlari saklanadi, shuning uchun bu moddalar ikki turkumga bulinadi.
4.1. ALЬDEGIDOKISLOTLAR.
Ularni tarkibida xam aldegid, xam karboksil guruxlari saklanadi. Masalan, glikosil kislotasi. U – COOH guruxini ta’siri ostda gidratlangan xolda buladi (CCl₃ ta’siri kabi ta’siri ostida)



4.2. KETOKISLOTLAR.
Ularni tarkibida xam keton, xam karboksil guruxlari saklanadi.
Kekislotalar in vivo jarayonlarida katta axamiyatiga ega bulgan moddalardir.
1. CH₃-C-COOH Pirouzum kislotasi. U karbon suvlar uzlashtirilishini oralik
 maxsuloti bulib, Krebs xalkasi ishtirok etuvchi maxsulot
O bulib xisoblanadi.
2. Pirouzum kislotasi odam organizmida sut kislotasini oksidlanishidan xosil buladi:
NADH⁺+H⁺
N AD⁺
C H₃-CH-COOH CH₃-C-COOH
 
OH O
Pirouzum kislotasi in vivo sharoitida kator metabolitik uzgarishlarga uchraydi. Masalan, dekarboksilaza kator fermentlar ta’sirida sirka alьdegidga aylanadi:
O
C H₃-C-COOH  CH₃-C
 -CO₂ H
O
Bu aldegid esa qator biologik axamiyatli moddalarga aylanadi:
O O

3. 
   C H₃-C + NAD⁺+HCKoANADH+H⁺ + CH₃-C atsetil KoA
   

H S-KoA
O O O OH

3. 
   S N₃-S + R-C-COOHCH₃- C – C – COOH -atsetato -gidroksi kislotasi
   

N R
O OH
O – P
C H₂=C OH fosfopiruvat kislota.
COOH

3. 
   H OOC-CH₂-CH₂-C-COOH -ketoglutar kislota
   

O
Uni metabolizmi natijasida glutamin kislotasi va undan -aminomoykislotasi xosil buladi.
.
H OOC-CH₂-CH₂-C-COOH  HOOC-CH₂-CH₂-CH-COOH HOOC-CH₂-CH₂-CH₂-CH₂
O glutamin -CO₂ -aminomoy kislota
O 

3. 
   CH₃-C-CH₂-COOH atsetosirka kislota
   

Atsetosirka kislota -ketokislotalarga tegishli bulib yukori molekulyar kislotalarini va -gidroksimoy kislotani oksidlanish natjasida xosil buladi.

Atsetosirkakislota «atseton» yoki «keton» tanachalari deb atalgan moddalar turkumiga tegishli bulib, kandli diabet bilan ogrigan bemorlar organizmida kuplab yigiladi:
C H₃ – CH – CH₂ – COOH [O] CH₃ – C – CH₂ – COOH CH₃ – C – CH₃
OH -H₂O O -CO₂ O

3.