Кимё, биологик кимё ва молекуляр биология фанидан

1.3. Tarkibida furan ќoldiѓi saќlovchi biologik faol birikmalar

Furan ћam xossalari jiћatidan pirrolga o’xshashdir. Pentozalar ќayta ishlashdan ћosil

O bo’lgan furfurol furan ћosilalaridan bo’lib, furan yadrosidagi elektron zichligini kamaytirish ћisobiga (alьdegid guruћi ta’siri) furan yadrosining barќarorligini oshishiga olib keladi. Buning natijasida ulardan (furfuroldan) turli ћosilalar olish imkoniyati ortadi. Masalan, kuchli bakteriotsid xossasiga ega bo’lgan 5-nitrofuran ћosilalari sintezlanadi:

F
urfurol 5 nitrofurfurol furan kator 5
nitroxosilalarining
umumiy formulasi
B
akteriotsid ta’sirga ega bo’lgan bunday moddalarga misol tariќasida ќuyidagilarni keltirish mumkin:
Furatsilin furazolidon


1.4. Tarkibida tiofen ќoldiѓi saќlovchi biologik faol moddalar
Tiofen xossalari jiћatdan benzolga yaќin turadi. Tiofen va uning ћosilalari shamollashga ќarshi ishlatiladigan antiseptik va lokal (maћalliy) oѓriќ ќoldiruvchi malћam dori ixtiyol surtmasi tarkibga kiradi. Tiofen – pirrol va furandan farќli ravishda, oson sulьfolanish (N₂SO₄ bilan) nitrolanish, oksidlanish reaktsiyalarga oson kirishadi.
S
T
iofenning gidrillangan (ќaytarilgan) shakli tetragidrotiofen biologik aћamiyatga ega bo’lgan moddalar tarkibiga kiradi:
tetrogidrotiofen
Tetrogidrotiofen organizmda oksil va yoglarning almashinuvida katta axamiyat kasb etuvchi biotin (vitamin N) tarkibiga kiradi:

Biotin in vivo sharoitida karboksil guruћlarining taќsimlanishi ta’minlab beradi.

3.Ikki va undan ortiq geteroatom saqlovchi besh a’zoli geterotsikllar
O’zida ikki va undan ortiќ geteroatom saќlovchi besh a’zoli geterotsikllarda elektron zichligining taќsimlashuvi bir tekisda bo’lmaydi. SHu sababga ko’ra ular yuќoridagi moddalarga ќaraganda bir muncha barќarorroќ (reaktsion ќobiliyati kamroќ) bo’ladi.