Кимё, биологик кимё ва молекуляр биология фанидан

O’zida piridin ќoldigi saќlagan biologik faol dorivor moddalar

P
iridin guruћiga o’zida bitta azot atomi saќlovchi olti a’zoli geterotsiklik birikmalar kiradi.


3.1. Tarkibida piridin ќoldiѓi saќlovchi biologik faol va dorivor moddalar
P iridin sp² gibridlangan azot atomi elektronoaktseptorlik tabiatini nomayon ќilib, geterotsiklning elektronodefitsit ќiyin oksidlashuv tabiatiga ega bo’lib ќoladi.
A
mmo uning gomologi oson oksidlanib tegishli piridin karbon kislotalarga kiradilar (bunda piridin ћalќasi o’zgarmaydi).
-metilpiridin -piridin karbon kislotasi
( pirolin) (nikotin kislotasi (vitamin RR))
Vitamin RR tibbiyotda pellagra kasalligini davolashda ishlatiladi.
N
ikotin kislotasining amidi vitamin RR ning shakllaridan biri bo’lib, ko’pgina redoks jarayonlarda ishtirok etuvchi fermentlar tarkibiga kiradi. Nikotinamidning ћosilasi bo’lgan nikotin kislotasi dietilamidi MNS ni tinchlantiruvchi vosita – kordiamin nomi bilan ma’lumdir.
Nikotin kislota amidi Kordiamin (nikotin kislotaning dietil efiri)


Pikolinning ( metil piridin) oksidlanishidan izonikotin kislotasi ћosil bo’ladi.

-pikolin Izonikotin kislota
I
zonikotin kislotasi tuberkulezni davolashda ishlatiladigan tubazid va ftivazid dorivor moddalarning sintezlanishida dastlabki modda bo’lib ћisoblanadi.

(37). Tubazid (gidraazid) Ftivazid

Piridin oson gidridlanib piperidin ћosil ќiladi.

P
iridin piperidin


3 .2. Tarkibida xinolin ќoldiѓi saќlovchi dorivor vositalar
Xinolin kimyoviy xossalari jiћatdan piridinga o’xshashdir. Tarkibida xinolin ќoldiѓi saќlovchi va tibbiyotda dorivor moddalar sifatida ќo’llaniladigan moddalar ќuyidagidir:
8
-gidoksixinolin (oksin) – antiseptik modda sifatida ќo’llaniladi. Uning temir saќlovchi kompleksi zamburuѓli teri kassaliklarida ќo’llaniladi.

1. 
   8-oksixinolinni nitrolash orќali kuchli ta’sirga ega bo’lgan 5-NOK dorivor modda olinadi.
   

(
32)

2. 
   E
   nterosiptol (8-gidroksi-7-yod-5-xlorxinolin) ichak kasalliklarini davolashda ishlatiladi.