Кимё, биологик кимё ва молекуляр биология фанидан

T
arkibida imidazol ќoldiѓi saќlovchi biologik faol moddalar
Imidazol o’zida tabiati jiћatidan farќ ќiladigan ikkita azot atomlarini saќlaydi.

1. 
   Pirrol azot atomi xossalarini o’zida mujassamlashtirgan azot atomi (kuchsiz kislota xossasiga ega).
   
2. 
   P
   iridindagi azot atomining xossalarini namoyon ќiladigan azot atomi (asosli xossaga ega). Tabiati jiћatdan kislota va asos xossalarini namoyon ќiladigan azot atomlarining bo’lishligi N-boѓlari ћisobiga assotsiatlar ћosil bo’lishiga olib keladi.
   

Bu esa o’z navbatida ba’zi geterotsikllarda prototrop tautomeriya kelib chiќishiga (proton tashilish ћisobiga shakllanadigan tautometriya) sabab bo’ladi.
T

arkibida imidazol ќoldiѓi saќlovchi biologik moddalarga misol tariќasida gistidin aminokislotasini keltirish mumkin.

B
u aminokilota piridin azoti ћisobiga gemdagi temir bilan birikib, uning oksidlovchi-ќaytaruvchi xossalarini ta’minlashda ishtirok etadi. Bundan tashќari uning dekarboksillangan maћsuloti biogen aminlar turkumiga mansubdir.

Gistamin – ќon tomirlarini kengaytirib, u yerga ko’plab leykotsitlar kelishini ta’minlab, oshќozon shirasi sintezini kuchaytiradi.
Tarkibida benzimidazol ќoldiѓi saќlovchi biologik faol va dorivor moddalar
B

enzimidazol ќator biologik faol moddalar va dorivor preparatlar tarkibiga kiradi. Masalan, u vitamin V₁₂ tarkibiga kirib, piridin azoti orќali kobalьt bilan boѓlanadi. Bundan tashќari u ќon bosimini tushuruvchi dibazol tarkibiga kiradi:


Tarkibida pirazol ќoldiѓi tutuvchi dorivor moddalar
P
irazol imidazolning izomeri bo’lib, xossalari jiћatdan imidazolga yaќindir, ammo imidazoldan farќli, tibbiy birikmalar tarkibida topilmagan.
P
irazolning aћamiyatli ћosilaridan biri pirazolon-5 bo’lib ћisoblanadi va unga oksi-gidroksi tautomeriya ћolatlari xosdir.
Oksi (gidroksi) shakli okso shakli

Tarkibida pirazolon-5 ќoldiѓini tutuvchi dorivor moddalarga misol tariќasida ќuyidagilarni keltirish mumkin.

A
midopirin (2,3dimetil, analьgin antipirin
1-fenil,4 dimetilaminopirazolon5)
Y
uќoridagilardan tashќari ikkita geteroatom saќlovchi besh a’zoli geterotsikllarga ќuyidagilar kiradilar:
Oksazol tiozol (vitamin V₁, tiozolidin (penitsillin
tiamin) tarkibiga kiradi tarkibiga kiradi)

3.