Кбк: 60. 5(5Ў) 31 Санжар Юлдашев Социологик тадқиқот методологияси [матн] / С. Юлдашев. Т.: Тошкент ислом университети, 2018. 228 б. (575. 1) Кбк: 31

энг кичик квадрат 
методини
қўллаш орқали амалга оширилади. Регрессияли чизиқ 
эмпирик қийматга шундай ўгирилиши керакки, вертикал ва 
горизонтал масофаларнинг квадратлари йиғини ҳар бир нуқтадан 
регрессия чизиғигача минимал бўлиши лозим. 
Омилли таҳлил
– кўп сонли ўзгарувчанларни (тадқиқот 
предметига таъсир кўрсатувчи омиллар) гуруҳлаштириш ва уларни 
умумлаштирувчи омилларнинг минимал миқдорига қўшиш имконини 
берувчи метод. 
Маълумотларни гуруҳлаштириш қуйидаги мезонлар асосида 
амалга оширилади:

---

206
− бир-бири билан юқори даражали корреляция алоқасига эга 
бўлган ўзгарувчанлар битта омилга бирлаштирилади;
− турли умумлаштирувчи омилларга тааллуқли ўзгарувчанлар 
ўртасида паст даражали корреляция алоқаси бўлиши керак.
Омилли таҳлил, асосан, кейинги тадқиқотларни амалга ошириш 
ёхуд таҳлилнинг самарадорлигини ошириш учун камайтириш 
(қисқартириш) лозим бўлган катта ҳажмдаги маълумотлар мавжуд 
бўлганда қўлланилади.
Дисперсион таҳлил
– битта ёки бир қанча мустақил 
ўзгарувчанларнинг бир ёки бир қанча боғлиқ ўзгарувчанларга 
таъсирини аниқловчи метод. 
Масалан, 2017 йил “Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари 
йили” Давлат дастури доирасида ташкил этилган халқ қабулхона-
лари барча вилоятларда турли давлат ва нодавлат ташкилотлари 
биноларида ташкил қилинган. Ушбу омиллар, яъни вилоятнинг ўзи 
ва халқ қабулхонаси ташкил қилинган бино аҳоли мурожаатларини 
кўриб чиқиш кўламига қанчалик таъсир кўрсатиши дисперсон 
таҳлилга олиниши мумкин (1-жадвал).
1-жадвал: Дисперсион таҳлил (боғлиқ ва мустақил 
ўзгарувчанлар)
Мустақил ўзгарувчан
№ 1
Мустақил ўзгарувчан № 2
Вилоят 1
Вилоят II
Вилоят 
III
1 ойда мурожаатларни кўриб чиқиш ҳажми
(боғлиқ ўзгарувчан)
“А” халқ қабулхонаси
(ҳокимият биносида)
356
567
647
“Б” халқ қабулхонаси
(ҳуқуқ-тартибот идораси 
биносида)
456
256
356
“В” халқ қабулхонаси
(жамоат ташкилоти 
биносида)
785
476
473

---

207