Kasbiy pedagogika

21-BOB. K A SB TA’LIMINI U M U M IY 0 ‘R T A T A ’LIM , OLIY
TA’L IM VA FAN BILAN INT EG RAT SIYA LA SH
Tuyanch iboralar: integralsiya, integratsiyalash omillari, ishlab chiqarish in-
tegralsiyasi, fa n la r integratsiyasi, uzluksiz ta ’liin, la lim tizimining bo 'g ‘inlari (lur-
lari) o'zaro integratsiyasi. integralsiya ta'sirchan mexanizmlari.
21.1. Kasb ta’liinini umumiy o ‘rta t a ’lim va oiiv ta ’lim bilan
integratsiyalash omillari
M a ’lumki, O 'z b e k is to n R es p u b lik as in in g « T a’lim t o ‘g ‘risida»gi 
q o n u n in in g 9 -m oddasida, O 'z b e k is to n R esp u b lik asid a t a ’lim tizimi- 
ning y a g o n a va uzluksizligi belgilab q o 'y ilg a n .
U z lu k siz t a ’lim kadrlar tay y o rla sh tizim in in g asosi. 0 ‘zbe kiston 
R esp u b lik a s in in g
ijtim oiy-iqtisodiy 
taraqqiyotini 
t a ’m inlovchi, 
shaxs, j a m i y a t v a davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilm iy -te xnika viy va 
m a d a n iy ehtiyojlarini qondiruvchi u s tu v o r so h a hisoblanadi. U ijod- 
kor, ijtimoiy faol, m a ’naviy boy shaxs shakllanishi va yuqori ma- 
lakali raqo b atb ard o sh kadrlar ildam tayyorlanishi u c h u n za ru r shart- 
s haroitlar yaratadi.
U z lu k siz ta 'lim n i quyidagi prinsiplari asosida tashkil etiladi va 
rivojlantiriladi:
- t a ’limning u s t u v o r l i g i- u n in g rivo jlan ish in in g b irin ch id a rajaliah a - 
m iyatga ega ekanligi, bilim, ta'lim va y u k sak intellektning nufuzililigi;
- t a ’lim ning d em okratlashuvi - t a ’ lim va tarbiya uslublarini tan- 
lashda o ‘quv yurtlari m u staqilligining k engayishi, t a 'lim n i boshqa- 
rishning d av lat-ja m iy a t tizim iga o'tilish i:
- t a ’lim ning insonparvarlashuvi - inson q obiliyatlarining ochilishi 
va unin g t a ’limga nisbatan b o 'l g a n tu rli-tu m a n eh tiyojlarining qon- 
dirilishi, m illiy va u m u m b a s h a riy qad riy a tla r ustuv o rlig in in g t a ’min- 
lanishi, inson, ja m i y a t va atro f-m u h it o ’za ro m u n o sab atlarin in g
u y g 'u n la s h u v i;
2 7 9

---

- t a ’lim ning ijtimoiylashuvi - t a ’lim oluvchilarda estetik 
b o y
dunyoqarashni hosil qiiish, ularda yuksak m a ’naviyat, m a d a n iy a t va 
ijodiy fikrlashni shakllantirish;
- t a ’lim ning m illiy y o ‘naltirilganligi - t a ’limning milliy tarix, 
xalq a n ’analari va urf-odatlari bilan uzviy u y g ‘unligi, 0 ‘zbe k isto n
xalqlarining madaniyatini saqlab qolish va boyitish, ta 'lim n i milliy 
taraqqiyotning o ‘ta m uhim omili sifatida e ’tiro f etish, boshqa 
xalqlarning tarixi va m adaniyatini hurm atlash;
- t a ’lim va tarbiyaning uzviy bog'liqligi, bu j a r a y o n n in g har 
to m o n la m a kam ol topgan insonni shakllantirishga y o 'n a ltirilg a n lig i;
- iqtidorli yoshlarni anglash, ularga t a ’limning eng yuqori 
darajasida, izchil ravishda fundam ental va m axsus bilim olishlari 
uchun shart-sharoitlar yaratish.
Shulardan kelib chiqqan holda, kasb t a ’limini u m u m iy o 'r t a va 
oliy t a ’lim bilan integratsiyalash omillarini belgilash m um kin.
K a sb ta ’limini u m u m iy o ‘rta va oliy t a ’lim bilan integratsiyalash- 
ning m u h im omillari quyidagilardan iborat:
- R espublikaning dem okratik huquqiy davlat va adolatli fuqarolik 
ja m iy a ti qurish y o 'lid a n izchil ilgarilab borayotganligi;
- 0 ‘zbe kiston R espublikasida t a ’lim tizim ining yag o n a va uz- 
luksizligi;
- 0 ‘rta-m axsus, kasb-hunar t a ’limining u m u m iy o ‘rta t a ’lim ne- 
gizida o ‘qish m uddati uch yil boMgan uzluksiz t a ’lim tizim idagi m us- 
taqil, m ajburiy turi ekanligi;
- «M illiy dastur»da belgilangandek u m u m iy t a ’lim dasturlaridan 
o ‘rta m axsus, k asb-hunar ta'lim i dasturlariga izchil o'tilishi;
- Oliy t a ’limning o 'r ta m axsus, k asb-hunar t a ’limi negiziga 
asoslangan ham d a ikki (bakalavriat va m agistratura) bosqichdan 
iborat, uzluksiz t a ’lim tizimidagi o ‘rta-maxsus, kasb -h u n ar t a ’limidan 
k.eyingi t a ’lim bosqichi ekanligi;
- uzluksiz t a ’limni fan va ishlab chiqarish bilan integratsiyalash 
puxta m exan iz m larin in in g ishlab chiqarilganligi va am aliy o tg a jo riy
etilganligi;
280

---

-
0 ‘zbekisto n n in g j a h o n h a m jam iy atig a integratsiyasi, R espub- 
likaning ja h o n d a g i m a v q e y i va o b r o ‘- e ’tiborining m u stah k am lan ib
borayotganligi.