Kasb tanlashga

3. 
0 ‘qitish vositalarining rivojlanish istiqbollari. 
U m u m ta iim
m aktablari va o ‘quv-m oddiy bazalari hozirgi zam on o‘quv ja ra ­
yonida b ir necha y o iialish d a rivojlanadi;
— o ‘quvchilarning o ‘quv texnika vositalariga n isbatan ijobiy 
yondashuvi va ulardan sam arali foydalanishga n isbatan ijobiy 
m uno sabatlarin i shakllantirish;
— o ‘quv ko‘rgazm a vositalarini q o ilash ;
— o ‘qitish vositalarining o‘zaro aloqadorligi va b og iiqligi.
H ozirgi paytda to ‘rtta y o iialish d ag i yangi inform atsion
texnologiya o ‘qish jarayonida q o ilan ilm o q d a;
9 N ashriyot texnologiyalari.
» Telekom m unikatsiya.
o K atta m aketlar va om m aviy axborot vositalari.
® K om pyuter robototexnikasi.
H ozirgi kunda ilg‘or texnologiyalardan foydalanish borasida 
q ato r qarorlar qabul qilingan. Ushbu texnologiyalardan foydala­
nishga tibbiyot xodim lari va psixolog m utaxassislar tekshiruvi- 
d an so‘ng ruxsat berilishi lozim . 0 ‘qitish vositalarining afzalligi 
u la rn in g yuqori texnologik im koniyatlari bilangina em as, balki
185

---

eng avvalo o ‘qitish sam aradorligini oshirishdagi pedagogik x u ­
susiyatlari bilan belgilanadi. Bu vositalarning ayrim didaktik im ­
koniyatlarini ko‘rsatib o'tish kifoya. M asalan: tabiiy va texnikaga 
oid fanlarni o ‘rganish jarayonida yangi inform atsion texnologiya­
lar asosidagi o ‘qitish vositalari tizim i, xususan, datchik va m osla­
m alar majmui o‘rganilayotgan shaxsga izlanishni keng ko‘lam da 
olib borish im konini beradi.
— Tadqiqot yoki uning bir bosqichini bir necha m arta ta k ro r­
lash lozim bo‘lganda o lc h a m la rin i qayd qilib yozib borish.
— M odellashtirishning turli xil yo‘llari, xususan, tajriba n a ti­
ja larin i qo‘llash.
— O lingan m a’lum otlarini qayta ishlashda avtom atlashtirish- 
ning yuzaga kelishi.
— O ‘rganilayotgan m aterialning turli shakllardagi tu shu n ch a 
va tasavvurlarini vizuallashtirish (ko‘rgazm ali qilish).
— Texnikaviy m oslam a va m exanizm larga taqlid qiluvchi ro- 
botlarni yaratish.
Turli xil yo‘nalishlarga m o ‘ljallangan ishlab chiqarish d a s tu r­
lari foydalanuvchilar oldida bilim olish so halarida keng im k o n i­
yatlarni yaratadi. Ta’lim oluvchi nafaqat tayyor inform atsiya 
asosida ishlaydi, balki o ‘zi ham m aketlar yaratish im koniyatiga 
ega b o ‘ladi, m atem atik m asalalarn i yechish, turli vaziyatlarni 
m odellashtirish, tabiiy fanlar, iqtisodiyot, ekologik va g u m an i- 
ta r fan lar b o ‘yicha tad q iq o tlar olib borish im koniyatlari yuzaga 
keladi.
M asofadan turib o ‘qitishning kelajagi porloqdir. M asofadan 
o ‘qitish kom pyuter texnologiyalari asosida am alga oshiriladi. 
0 ‘qitish jarayonini kompleks ravishda tashkil etishga katta a h a ­
miyat beriladi. 0 ‘qituvchi-pedagog bu tizim ni m ukam m al bili­
shi shart. 0 ‘qitish vositalari turli xil funksiyalarni bajarish bilan 
birga qator im koniyatlarga ham ega. 0 ‘qitish jarayonlari uchta 
asosiy funksiyani bajaradi: m a’lum ot berish, tarbiyalash h a m ­
da rivojlantirish. 0 ‘qitish jaray o n ini ko‘rgazm ali tashkil etishda 
kompleksli o ‘qitish, pedagogik jaray o n n in g barcha asosiy fun k ­
siyalari o'qitish vositalari orqali am alga oshiriladi. 0 ‘qitish j a ­
rayonini o ‘qitish vositalari bilan ta ’m inlash d a iqtisodiy yondashuv 
zarur. T anlangan k asb -h u n arn in g istiqbolli ekanligi va o m m a- 
viyligi o‘qitish vositalarining kompleksligi asosida loyihalashtiri- 
lishi kerak. Ik k in chid an, shunday vositalarni tanlash va yaratish
186

---

kerakki, u lar o ‘quv-tarbiyaviy m asalalarni eng kam sarf-xara- 
ja tla r bilan am alga o sh irish n i ta ’m inlasin. 0 ‘qitish vositalaridan 
kompleks foydalanishning sam aradorligini oshirish uchun ularni 
q o ‘llashda ratsional jiho zlan ish g a nisbatan aniq talab va tavsiyalar 
q o ‘yilishi lozim. Talab va tavsiyalar esa quyidagilardan iboratdir; 
ko‘rgazm ali qurol, tarq atm a m aterial va darsda q o ‘llanilayotgan 
o ‘qitish vositalarini keragidan ortiq darajada qo‘llam aslik; darsda 
q o ‘llaniladigan vositalar (plakat, sxema, m odel, m aket, mulyaj, 
d etal va boshqalar) h ar doim old indan ko‘rib chiqib tan lab o lin ­
gan va foydalanishga tayyor b o ‘lishi kerak; texnik vosita va boshqa 
ko‘rgazm ali qurollarni o ld in d an ishlatib ko‘rish lozim ; individual 
q o ‘llash uchun tanlang an did ak tik ko‘rgazm ali q u rollar va boshqa 
q o ‘llan m alar barcha o ‘quvchilar uchun yetarli b o ‘lishi kerak; 
ko‘rgazm ali qurollarn ing yetarli darajada ko‘rilishi va eshitilishi- 
ni ta ’m inlash; har bir d id aktik m aterialn in g qo‘llanilish maqsadi 
va o ‘rn in i aniq rejalashtirib olish lozim.