“Kasb-hunar ta’limi” jurnaliga 2020 yil uchun obuna davom etmoqda

ПЕДАГОГИКА
o‘rin egallaydi. Shaxsga yo‘naltirilgan rivoj-
lantiruvchi ta’limning maqsadi o‘quvchi 
shax sini to‘laqonli, uzluksiz va maqsadga 
muvofiq tarzda aqliy intellektual, jismoniy, 
ma’naviy jihatdan rivojlantirishga qaratilgan. 
Ta’limning shaxsga yo‘nalganlik хususiyatlari 
quyidagilarda namoyon bo‘ladi: mustaqillik, 
o‘ziga хoslik, o‘z-o‘zini tatbiq etuvchanlik, 
ijodkorlikka undovchilik, shakllantiruvchilik, 
yo‘naltiruvchanlik, fikriy ijodkorlik, ta’sir-
chanlik, tanqidiylik, ifodalilik, dalillay olishni 
shakllantirishida. Bu jarayonda o‘quvchi 
shaх sida o‘zi va o‘zgalarning hayotiga yuk-
sak ma’naviy, madaniy nuqtai nazardan tu rib 
yondoshish sifatlari qaror topadi. Yuqo rida 
aytilgan fikrlar o‘qituvchiga ham aloqadordir.
Shaxsga yo‘naltirilgan rivojlantiruvchi 
ta’lim jarayonini tashkil etishda o‘qituvchi o‘z 
qa rashlari, nuqtai nazari, kasbiy mahoratini 
na moyon qiladi. Bunda pedagogning kasbiy 
bi limdonligi, layoqatliligi katta ahamiyatga 
ega. 
Shaxsga yo‘naltirilgan o‘quv-biluv jara-
yonida o‘quvchini uzluksiz rivojlantirish va 
barkamol shaxs sifatida shakllantirish uchun 
quyidagilarni amalga oshirish kerak: 
• 
o‘quvchilar individual bilish faoliyat-
la ri ning mavjud darajasini aniqlash va 
maz 
kur o‘quv­biluv jarayonida ushbu 
ko‘nikmalarni izchil rivojlantirish tizimi-
ni belgilab berish;
• 
11-sinfni bitirayotgan har bir o‘quvchining 
qiziqishi, individual ta’lim olish va kasb­
hunar egallash yo‘nalishlarini aniqlash;
• 
o‘quvchilarning individual хususiyat-
la ri ni hisobga olgan holda, ularga dif­
fe rensiyalashtirilgan o‘quv material lari 
ta’limiy topshiriqlarini taqdim etish;
• shaxsga yo‘naltirilgan o‘quv­biluv jarayo­
nida o‘quvchilar tomonidan egallangan 
bilim, ko‘nikma, malakalarni tashxislash 
va nazorat qilish mexanizmini ishlab chi-
qish hamda amaliyotda qo‘llash.
Olingan natijalarni nazorat qilish, o‘quv-
biluv jarayoni mazmunini tabaqalashtirish 
shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonida 
alohida ahamiyatga ega. Bu masalalarni 
muvaffaqiyatli yechish uchun o‘qituvchilar 
o‘quvchi shaxsini uzluksiz rivojlantirish 
haqidagi zamonaviy pedagogik nazariyalarni 
chuqur egallagan bo‘lishlari lozim.
Shaxsga yo‘naltirilgan o‘quv-biluv jara-
yo 
ni va undan tashqari mashg‘ulotlarda 
o‘qituv chi har doim o‘quvchilarning indi vidual 
xususiyatlarini yaxshi bilgani holda ularning 
o‘ziga xos imkoniyatlarini aniq hisobga olishi 
talab etiladi. Shuni alohida qayd etish zarurki, 
tarbiyaviy yo‘nalish ta’lim jarayonida o‘quv 
predmetlari mazmuniga asoslanadi. O‘quvchi-
yoshlarga ta’limning inson, jamiyat va tabiat 
haqidagi bilimlarni berish vazifasi bilan tar­
bi ya vazifalari ham chambarchas bog‘liq 
holda amalga oshirilmoqda. Bu esa o‘quvchi-
yoshlarga o‘ziga xosliklarni namoyon etish, 
hayot tarzi, jamiyatdagi o‘z o‘rnini topish 
hamda ijtimoiy mas’uliyat hissini tarbiyalash 
imkonini bermoqda.
Shaxsga yo‘naltirilgan o‘quv bilim ja rayoni 
samaradorligini ta’minlash uchun yangicha 
pedagogik tafakkur asosida yo‘lga qo‘yilgan 
o‘quvchi hamda o‘qituvchi hamkorligiga 
alo hida e’tibor qaratish talab etiladi. Ta’lim 
jarayonida o‘quvchilarni fikrlashga undovchi 
o‘quv elementlarining miqdori juda kam. 
Ona tilining boyliklari, ifoda imkoniyatlari 
aksariyat hollarda o‘zlashtirilmay qolib ket­
moqda. Bitiruvchilarda muloqot madaniyati 
ko‘ nikmalari yetishmaydi. Ilmiy jihatdan 
aniq va tabiiy tarzda yondashgan holda ta’lim 
maz munini tanlash lozim. Buning uchun 
fan­texnika taraqqiyoti bilan bir qatorda 
o‘quvchilarning bilimlarni o‘zlashtirish 
imkoniyatini ham aniq hisobga olish kerak. 
Muhim parametrlardan yana biri 
istiqbolda oilada ta’lim berish, o‘z­o‘zini 
shakllantirish mustaqil ta’lim mazmuni 
nuqtai nazaridan qanday bo‘lishi kerak, degan 
savollarga ham javob izlash vaqti kelganligini 
alohida ta’kidlash lozim.
Yana bir parametr masofadan turib ta’lim 

---

35
2019 №4, Kasb-hunar ta’limi