Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ni amalga oshirish uzluksiz ta’lim tizimining tuzilmasi va mazmunini zamonaviy fan yutuqlari va ijtimoiy tajribaga tayangan holda tub islohotlarni ko’zda tutadi

Namunaviy masala:
1-masala: “X” shaxarning tug’ruqxonalarida 10 yil mobaynida tug’ilgan 48 000 chaqaloqdan 105 tasi retsessiv irsiy kasallik bilan dunyoga kelgan bo’lib, ularning necha foizi sog’lom, sog’lom lekin kasal genga ega, va kasal bolalar ekanligini aniqlang.
Masalaning ishlanishi:
Berilgan: Umumiy 48 000 ta bola; kasal bolalar-aa-105 ta
Retsessiv irsiy kasallik aa bilan, uning takrorlanishi q² bilan ifodalasak, unda q aa=105/48 000=0,0022 ga tengdir. Undan kvadrat ildiz chiqarib q miqdorni topamiz, =0,047 ga teng. Endi normal allel A takrorlanishini hisoblab chiqamiz. Agar hastalik va normal allellar yig’indisini 1 ga teng deb faraz qilsak, u holda qa+pA=1 yoki pA=1-qa ga teng bo’ladi. Binobarin, pA=1-0,047=0,953. Dominant va retsessiv allellar takrorlanishini bilgach, Xardi-Vaynberg formulasidan foydalanib, “X” shahar tug’ruqxonalarida tug’ilgan chaqaloqlar populyatsiasining genetik tuzilishini, aniqlash mumkin, ya’ni AA=p =0,953 =0,9082*100%=90,82 % ga teng.
Aa=2pq=2*0,953*0,047=0,0896*100%=8,96% ga teng.
aa=q -0,0022*100%=0,22% ga teng.
Javob: Sog’lom-AA=90,82 %, sog’lom lekin kasal genga ega -Aa=8,96%,
Kasal-aa=q =0,22% ga teng.
Mustaqil ishlash uchun masalalar:
1-masala: Bir orolda tarqalgan 10000 ta tulkidan 9991 tasi jigarrang, 9 tasi oq junli bo’lgan bo’lsa, mazkur tulki populyatsiyasidagi gomozigota jigarrang, geterazigota jigarrang va oq junli formalarning nisbatini foizda aniqlang.
2-masala: 280 000 aholisi bor tumanda retsessiv holda nasldan-naslga o’tadigan kasallik 7 ta bolada aniqlangan. Bu kasallikni belgilovchi retsessiv allelning va uni tashuvchi geterazigotali genotipning chastotasini aniqlang.
3-masala: 64 000 tup javdar o’simligining 110 tupi retsessiv gomozigotali (aa) holatida bo’lgan albinos o’simliklardan iborat bo’lsa, A va a allellari hamda albinizm belgisini saqlovchi geterazigotali o’simliklarning uchrash chastotasi qanday bo’ladi?