Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ni amalga oshirish uzluksiz ta’lim tizimining tuzilmasi va mazmunini zamonaviy fan yutuqlari va ijtimoiy tajribaga tayangan holda tub islohotlarni ko’zda tutadi

Noallel genlarning epistaz ta’siri. Noallel genlarning biri ikkinchisi ustidan dominantlik qilib, uning fenotipda namoyon bo‘lishiga to‘sqinlik qilishi noallel genlarning epistatik irsiylanishi deyiladi. O‘ziga allel bo‘lmagan bironta gen ning ta’sirini bo’g‘adi gan, ya’ni ustunlik qiladigan gen epistatik (ingibitor) gen hisoblanadi.
Agar dominant gen ustunlik qilsa dominant epistaz, retsessiv gen ustun bo‘lsa retsessiv epistaz deyiladi. Dominant epistazda ingibitor genlar sifatida dominant genlar ishtirok etadi. Dominant epistazda F2 da belgilarning fenotip bo‘yicha 13:3 va 12:3:1 nisbatda, retsessiv epistazning ikki tomonlisida 9:7, bir tomonlisida 9:3:4 nisbatda ajralishi kuzatiladi.
Namunaviy masalar:
1-masala. Qovoqda A geni mevaning sariq rangini, a geni yashil rangini ifodalaydi. I dominant, i retsessiv ingibitor gen bo’lib, oq va yashil qovoqni chatishtirish natijasida hosil bo’lgan, F1 ning o’zaro chatishtirishidan F2 da 12 ta oq, 3 ta sariq, 1 ta yashil qovoq hosil bo’lgan.
1.Ota-onaning, F1, F2 duragaylarning genotipini aniqlang.
Berilgan:
AAII, AaII, AAIi, AaIi, aaII, aaIi-oq qovoq;
aaii-yashil qovoq;
AAii, Aaii-sariq qovoq.
Masalaning ishlanishi: Fenotip: oq meva yashil meva
Genotip: P ♀ AAII x ♂ aaii
Gameta AI ai


F1 Aa Ii=100% oq mevali qovoq
Fenotip: oq meva oq meva
Genotip: P ♀AaIi x ♂ AaIi
F2 Gameta: AI, Ai, aI, ai x AI, Ai, aI, ai

♀ ♂	AI	Ai	aI	ai
AI	AAII-OQ	AAIi-OQ	AaII-OQ	AaIi-OQ
Ai	AAIi-OQ	Aaii-SARIQ	AaIi-OQ	Aaii-SARIQ
aI	AaII-OQ	AaIi-OQ	aaII-OQ	aaIi-OQ
ai	AaIi-OQ	Aaii-SARIQ	aaIi-OQ	aaii-YASHIL

Javob: F1-ota-ona genotipi- AaIi-OQ 100%, F2-duragaylar esa 1:2:2:4: 3:1:2:1 nisbatda 8 ta genptipik sinfga ajraladi.
2-masala: Tovuqlarda patning rangli bo’lishi C geniga bog’liq. Bu genning retsesivi c esa rang hosil qilmaydi. Boshqa xromasomada joylashgan I gen C geni ustidan dominantlik qilgani sababli pat rangi oq bo’ladi. i geni esa C geniga ta’sir etmaydi. Quyidagicha CCII*ccii genotipli tovuq va xo’rozlar chatishtirilsa, F1 da tovuqlarning pati qanday rangda bo’ladi. F1 o’zaro chatishtirilsa F2 da qanday nisbat hosil bo’ladi:
Berilgan: C_I_, ccI_, ccii-oqrangli; C_ii-rangli tovuqlar.