|
3-ilova
Odamdagi irsiy kasalliklar
№
|
Gen kasallikari
|
Xromasoma kasalliklari
|
1
|
Fenilketanuriya
|
Daun sindromi
|
2
|
Albinizm
|
Klaynfelter sindromi
|
3
|
Gemofiliya
|
Shershevskiy –Terner sindromi
|
4
|
Daltonizm
|
Edvars sindromi
|
5
|
Tallasemiya
|
Patau sindromi
|
6
|
Alkopyonuriya
|
Volff –Girshoporn sindromi
|
7
|
Galaktozemiya
|
Mushuk miyovlashi sindromi
|
8
|
Mukopolisaxaridoz
|
Disomiya sindromi
|
9
|
Gangliozidoz
|
|
10
|
Sindaktiliya
|
|
11
|
Polidaktiliya
|
|
12
|
Albinizm
|
|
4-ilova
Odamdagi ayrim belgilarning irsiylanishi
|
Autosoma xromasomasi orqali irsiylanish
|
№
|
Dominant
|
Retsessiv
|
1
|
Sochning jingalakligi
|
Silliq soch
|
2
|
Ko’z qoraligi
|
Ko’k ko’z
|
3
|
Miopiya
|
Albinizm
|
4
|
Barxidaktiliya
|
Chapaqaylik
|
5
|
Polidaktiliya
|
Fenilketanuriya
|
6
|
Rezus musbat
|
Rezus manfiy
|
7
|
Katarakta
|
Talasemiya
|
8
|
Tirnoq displaziyasi
|
|
Jinsiy (X) xromasoma orqali irsiylanish
|
№
|
Dominant
|
Retsessiv
|
1
|
Qandsiz diabet
|
Gemofiliya
|
2
|
D vitamini bilan davolanmaydigan raxit
|
Daltonizm
|
3
|
Ikkinchi kurak tishi yoqligi
|
Nomozshomko’rlik
|
4
|
Tish emali qo’ng’ir bo’lishi
|
Gemerolopiya
|
|
|
Ter bezlarning bo’lmasligi
|
|
|
Ko’zning optik atrofiyasi
|
№
|
Jinsiy (Y) xromasoma orqali irsiylanish
|
Sitoplazmatik irsiylanish
|
1
|
Gipertrixoz
|
Ko’rish nervi atrofiyasi
|
2
|
Ixtioz
|
Mitoxondrial sitopatiya
|
|
|
|
A T A M A L A R L U G’ A T I
Albinizm-odamlarda teri, soch, ko’zning kamalak pardasida pigment bo’lmasligi.
Gemofiliya- odamlarda qonning normal ivimasligi
Gemerolopiya –odamlarda shapko’rlikning bir shakli.
Gen-DNKning bir polipeptid zanjiridagi aminokislotalar yoki r-RNK va t-RNK molekulalaridagi nukleotidlar izchilligini belgilaydigan qismi.
Ixtioz –odamlarda terida yoriqlar paydo bo’lishning bir turi
Kariotip – u yoki bu turga xos bo‘lgan xromosoma to‘plami belgilarining yig‘indisi.
Katarakta – odamlarda ko’z gavharining xiralashishi.
Kodominantlik – geterozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida har ikkala allelning ishtirok etishi.
Kodon (yoki triplet) – sintezlanayotgan oqsilga kiritiladigan qat’iy ma’lum bir aminokislotani kodlaydigan uchta nukleotid ketma-ketligi.
Konsumentlar-tirik organizm tarkibidagi organik modda hisobiga oziqlanuvchi organizmlar.
Metabolizm- plastik va energetik almashinuv reaksiyalari yig’indisi.
Metabolitlar –metabolizm mahsulotlari.
Plastik almashinuv- hujayraning tuzilishi hamda tarkibining yangilanib turishini ta’minlaydigan biosintetik reaksiyalar yig’indisi.
Polidaktiliya-odamlarda qo’shimcha barmoqlarning hosil bo’lishi.
Produsentlar-yorug’lik va kimyoviy energiyadan foydalanib, anorganik moddalardan organik birikmalarini sintezlovchi organizmlar.
Redusentlar –hayoti davomida organik qoldiqlarni anorganik moddalarga aylantiradigan, natijada ulardagi elementlarni moddalarning davriy aylanishiga qaytaradiganorganizmlar.
Sindaktiliya- odamlarda qo’l va oyoq panjalarining tutashib ketishi.
Talasemiya – odamlarda anemiya turlaridan biri.
Transkripsiya – aminokislotalar izchilligi to’g’risidagi axborot DNK dan i-RNK ga ko’chirilishi.
M U N D A R I J A:
So’z boshi..................................................................................................................1
1-§. ORGANIZMLARNING VEGETATIV KO’PAYISHI………………….………………..2
2-§. QON AYLANISH TIZIMI ………………………………………………………………...6
3-§. O’PKA VA TO’QIMALARDA GAZLAR ALMASHINUVI………………………..….10
4-§. ORGANIZMDA ENERGIYA SARFI………………….……………………...………….12
5-§. OQSILLAR VA NUKLEIN KISLOTALAR………………………………….…………20
6-§. MODDALAR ALMASHINUVI –
HUJAYRA HAYOTIY FAOLIYATINING ASOSI ...........................................................32
7-§. PLASTIK ALMASHINUV. FOTOSINTEZ..........................................................................39
8-§. ORGANIZMLARNING JINSIY KO’PAYISHI………………………………………….44
9-§. MONODURAGAY CHATISHTIRISHDA BELGILARNING
NASLDAN-NASLGA O’TISHI...........................................................................................53
10-§. CHALA DOMINANTLIK.................................................................................................57
11-§.DIDURAGAY VA POLIDURAGAY CHATISHTIRISH.
G.MENDELNING UCHINCHI QONUNI........................................................................59
12-§. IRSIYATNING XROMASOMA NAZARIYASI.............................................................68
13-§. JINS BILAN BOG‘LIQ HOLDA IRSIYLANISH..............................................................75
14-§. GENLARNING O‘ZARO TA’SIRI...................................................................................80
15-§. GENLARNING KO’P TOMONLAMA TA’SIRI- PLEYATROPIYA...........................91
16-§. POPULYATSIYA GENETIKASI.....................................................................................92
17- . EKOLOGIK PIRAMIDA QOIDASI.
BIOMASSA VA ENERGIYA PIRAMIDASI..................................................................94
ILOVALAR….............................................................................................................................103
ATAMALAR LUG’ATI….........................................................................................................107
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.Biologiya (Botanika) Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik –O’.Pratov, A.S.To’xtayev, F.O’. Azimova, I.Z.Saparboyev, M.T.Umaraliyeva. “O’zbekiston” NMIU-2017.
2. Biologiya (Odam va uning salomatligi): Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 8-sinfi uchun darslik- O.Movlonov, T.Tilavov , B.Aminov. “O’qituvchi”NMIU-2019.
3. Biologiya: Sitologiya va genetika asoslari-Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik- A.Zikiryayev, A.To’xtayev, I.Azimov, N.Sonin. TOSHKENT “YANGI YO’L POLIGRAF SERVIS -2019.
4. Biologiya: O’rta ta’lim muassasalarining 10-sinfi va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining o’quvchilari uchun darslik-A.G’afurov, A.Abdukarimov, J.Tolipova, O.Ishankulov, M.Umaraliyeva, I.Abdurahmonova. “SHARQ” NASHRIYOT-MATBAA AKSIYADORLIK KOMPANIYASI BOSH TAHRIRIYATI. TOSHKENT-2017.
5. Biologiya: O’rta ta’lim muassasalarining 11-sinfi va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining o’quvchilari uchun darslik-A.G’sfurov, A.Abdukarimov, J.Tolipova, O.Ishankulov, M.Umaraliyeva, I.Abdurahmonova. “SHARQ” NASHRIYOT-MATBAA AKSIYADORLIK KOMPANIYASI BOSH TAHRIRIYATI. TOSHKENT-2018.
6. Biologiya atamalarining izohli lug’ati- A.Zikiryayev, S.Fayzullayev. TOSHKENT, “Bilim” nashriyoti-2004.
7. Genetika - A.G’afurov, S.Fayzullayev, J.Saidov. “Tafakkur” NMIU-2010.
Internet tarmog’i:
-“Genetikadan masalalar va yechimi” - Telegram ijtimoiy tarmog’i.
-“Biologiyadan masalalar”- Telegram ijtimoiy tarmog’i.
Do'stlaringiz bilan baham: |
