K. U. Sharifxodjayeva

Markovits modelida quyidagi asosiy taxminlar bor:

• 
  daromadli qimmalli qog‘ozlar daromadliligi taxminlar asosida qabul qilinadi;
  

~ risksizlik va risk qaytishi standart og'ishi taxmin sifatida qaraladi;

• 
  risk va daromadni hisoblashda ishlatiladigan tarixiy ma’- lumotlar, toiiq hosiiaviy qimmalli qog‘ozlarning kelajagini tax­min qiladi;
  
• 
  chiziqli korrelyatsiya koeffitsiyenti bilan qimmatli qog‘oz- lar o'rtasidagi munosabatlar ko‘lami taxmin qilinadi.
  

Markovits portfeii hosiiaviy qimmatli qog'ozlar modeliga ko‘ra, bir og‘irli va o'rtacha daromadli qimmatli qog‘oz!ar, uning tarkibiy qismlaridir va u quyidagi formula bo'yicha amq- lanadi:
i-Л
Bunda: N — portfelidagi qimmatli qog‘ozlar soni; Wj — portleldagi qimmatli qog^cozlar, salmog‘i; r, — qog‘oz reniabel- ligi.
Markovits modelining asosiy kamchiligi — qimmatli qog‘oz- laming kutilgan daromadi. oldingi davrlardagi o‘rtacha hosildor- ligiga teng bolishi kerak. Shuning uchun, fond bozori rivojlan- gan davlatlarda Markovits modelidan samarali foydaJaniladi.
Nazorat uchun savollar

1. 
   Blek-Shoulz modelining afzalliklarini tushuntirib bering.
   
2. 
   Markovits portfel nazarivasi va uni hisobiashni tushuntirib be ring.
   
3. 
   Blek-Shoulz modelida nazarda tutilishi lozirn bo'lgan omillarni izohlang.
   

7 -mavzu. RISKLARNI BOSHQARISHDA PORTFELLARNI ОPTIMALLASHT1RISH METODOLOGIYASINI QO'LLASH

1. 
   0‘zgaruvchan bozor in u hit id a tavakkalchilik boshqaruv! hamda portfel optimizatsiyasi
   

Investitsiya yoxud mol-mulk unumdoriigi va foydasini oshi- rishni nwdellashtirishga qaratilgan ikkita asosiy odatiy yonda- shuvlar (modular) foydani taqsimlashning tarixiy yoxud odatiy (gaussian) usuliga asoslanadi. Shunga qaramasdan, ikkala yon- dashuv ham mol-mulk narxlari va foydalarining noodatiy o‘zga- rishlarini yetarli darajada izohlay olmaydi. Tarixiy model mavjud kuzatuvlar koiami bilan chegaralangan, odatiy taqsimot modeli esa keskin investitsiya unumdorligini tabiiy ravishda keltirib chi- qara olmaydi. Odatiy taqsimot modelining kamehiligi tavakkal­chilik boshqaruvi birlashmasi tomonidan tan olingan. Bir mash- hur biznesmen aytganidek, «Shu narsa ta'kidlab kelinadiki. foy- daning haqiqiy taqsimoti odatiy taqsimot modeliga qaraganda keskin foydaning katta ehtimolligini nazarda tutadi. Biz foydaga ko^lproq mos keladigan taqsimotni bclgilashga harakat qilgan taqdirda ham, yangi taqsimot barcha turdagi foyda sintlariga mos kelishi shart ekanligini hisobga oladigan bo'lsak. bu juda ham qiyin vazita bolardi» (Technical Manual, RMG, 2001).
Hozirda investitsiya unumdorligining noodatiyligini o'rga- nayotgan va unga muqobil modcllarni taklif etayotgan ko‘plab tadqiqotlar mavjuddir. Ko'zga ko‘ringan nomzodlar orasida ta- lablar taqsimot modeli, umumlashgan giperbolik taqsimot mo- deh (Bibby va Sorensen, 2003) hamda barqaror paretian taqsi­mot modellari ham bor (Rachev va Mittnik. 2000). Hech bo‘1- maganda, ularning ba’zilari odatiy modellardan ustun boHishi mumkin. Shuning uchun. juda muhim amaliy ahamiyatga ega

bo'lgan xiifj astruklura bilan ta’minlashi mumkin boladi. Rachev et all. (2005) «risk og‘irligi yuki» modellami moliya yo‘nalishiga tatbiq cldi.