К у р с н и н г у м у м и й м а с а л а л а р и д о н м а с с \ с и н и с \ Қ л \ ш в \ Қ а й г а и л л ш

Daccapra 
— Ц ора у зу м п ав л ар п д ап д о р п л ан м ай оф тобда ц у р и т п - 
ладн.
Ч п л л ак н — в а Гсрбош узу м п ав л ар п д ан д о р п л ан м ай оф тобда ц ур и ти - 
лади.
Л плон — ҳ ар х и л п ав узу.млардап дорп лан м ай, ф а ц а т оф тобда ц урити б 
олпп гаи waiiiie.
У з у м ц у р и т и ш а с о с а н 4 у с у л г а б ў л и н а д и : офтоби, о б ж ў ш г 
ш т а б е л , соя ки .
О ф т о б и — ц а й н о ц и ш ц о р б и л а н и ш л о в
б ер м а с д а н
очиц, 
офтоб я х ш и т у ш а д и г а н м а й д о н л а р д а
ёйи б ц у р и т и ш у с у л и . Б у
у с у л д а а со сан к и ш м и ш н а в л а р и ц у р и т и л и б , м а й и з н и н г а с о с и й
ц и см п ш у у с у л д а т а й ё р л а н а д и . Б у ц у р и т и ш 2 0 — 30 ,кун давом: 
этади. Ҳ ар 6 — 8 к у н д а у зу м б о ш л а р и агд а р и б т у р и л и ш и л о зи м . 
К а ф т д а ғ и ж и м л а г а н д а бир оз эзилса-го, ам м о б и р -б и р и га ё п и ш и б
ц о л м а с а , м а й и з ц у р и б т а й ё р б ў л г а н деб ҳ и с о б л а н а д п .
Ц у р и т и л г а н м а ҳ с у л о т х а с - ч ў п л а р д а » т о з а л а н и б , 
ш а м о л д а
с о в у р и л а д и в а н а м и бир м е ъ ё р д а б ў л и ш и у ч у н у ю м —у ю м ц и л и б ’ 
ц ў й и л а д и . Б у у с у л н и н г к а м ч и л и г и — м а й и з ж у д а
у зо ц
в а ц т
ц у р и т и л а д н , и ф л о с л и г и б и р м у н ч а н ў п б ў л а д и , ц у р у ц
м а ҳ с у л о т
ч и ц и ш и к а м б ў л а д и ( 2 2 — 2 5 % ) .
О б ж ў иг — у з у м н и и ш ц о р л и ц а й н о қ с у в г а боти риб олиб , 
оф тобга ёйи б ц у р и т и ш усули. Б у у с у л д а а со сан К а т т а ц ў р г о н , 
С ул тони, Р и з а м а т , Н и м р а н г с и н га р и й и р и к д о н а л и у з у м н а в л а р и
ц у р и т и л а д н . Б у у с у л н и н г а ф з а л л и г п ш у н д а н и б о р а тк и , и ш ц о р л и
ц а й н о ц сувга б о ти р и б о л и н г а н д а н к е й и н у з у м п ў с т и д а м а й д а — 
м а й д а ё р и к л а р п а й д о б ў л ад и , у с т и д а г и гу б о р и к етади . Б у
э с а
у з у м н и иг ц у р и ш м у д д а т и н и 3 — 4 б а р а в а р ц и с ц а р т и р а д и ҳ а м д а
м а ҳ с у л о т с и ф а т и я х ш и л а н и б , м а й и з ч и ц и ш м иц дори ҳ а м б и р м у и - 
ч а к ў п а я д и .
Ц у р и т и ш д а н о л д и н у з у м с о р т л а р г а а ж р а т и л и б 2 — 3 к и л о -
г р а м м л и э л а к л а р г а со л и н и б
0 , 3 — 0 ,4 % л и
ц а й н о ц
и ш ц о р г а
6 — 8 с е к у н д м у д д а т г а ботириб о л и н а д и . Ҳ а р
100 л и т р
с у в г а
3 0 0 — 400 г р а м м л ш ц о р солини б, с у в 7 — 8 м и н у т
ц а й н а г а н д а л
к е й и н э л а к л а р д а г и у з у м л а р н и б оти ри б о л и ш т а в с и я эт и л а д и . 
А г ар у з у м д а ё р и ц ч а л а р пай до б ў л м а с а б и р о з к ў п р о ц
м у д д а т
(11 — 12 с е к у н д ) у ш л а ш м у м к и н ё к и ц ў ш и л а д и г а н сода к о н ц е н -

---

т р а ц н я с н н п б ироз ош и р и ш , а г а р у зу м ж у д а э зи л н б к е т а д п г а н
б у л са б ироз ц ў ш и м ч а сув ц у ш н ш м у м к н н .
Х а ж м н 200 л и т р л и ц о зо н га к у п и б и л а н 10 ц е н т н ер
у з у м н н
ботириб о л и ш т а в с и я ц п л и н а д п , кеп н н эса э р н т м а а л м а ш т п р н л и -
нш лозим. Ц у р и т и ш 6 — 12 к у н даном этпб, ҳ а р 2 — 3 куп ў т га п - 
да 
у зу м б о ш л а р и агд а р и б х у р н л и ш н л озим . Б у
у с у л д а
у зу м
ц у р н т н л г а н д а сханд арх 6 y iin ча 2 6 — 3 0 % м а п и з о л и ш м у м к и н . 
Maiiii3 ц у р и г а н д а н Keiimi т о з а л а п п б н ам и бир м е ъ с р д а б у л и ш п
учуп yiino ц у н н л а д н .
Б у у с у л д а м а н н з таГхёрлаш ҳознр у з у м ч и л п к х у ж а л н к л а р п д а
кенг ц у л л а п н л м о ц д а , ч ун ки ц у р н ш
м у д д а х н и н н г 
ц н с ц а р и ш н
х у ж а л п к л а р у ч у й м у ҳ н м а ҳ а м п н т г а эгадир.
I ll 
х а б е л ь — бу у с у л д а асосан ок. р а н гл и у з у м л а р к у р и т п - 
лнб, о л т и н г у г у р т б и л а н д у д л а п а д н . О л т и н г у г у р т б и л а н д у д т а ш -
да« — е л дин ху д д и ибж у ш д а г п д е к
и ш ц о р л и э р п т м а г а
бохирпб 
олиинб, махсус п а т н н с л а р г а ёйн лн б д уд^а;:: 
(1 и ^ п л и б
ц у н и л п ш и л о зи м (12 — 20 к а х о р д а п ). Д у д л а ш д а у з у м н и н г ран г л а- 
рнга цараб, б о ш ц а-б о ш ц а ж о н л а ш т п р п л с а , с а р ф л а п а д и г а м ол- 
тпн гу г у р х м н ц д о р н н н хугри б е л г и л а ш е и г н л л а ш а д н . Б у усу л д а 
у зу м ц у р н т н л г а н д а , о б ж ў ш у с у л п д а г п г а ни сб ат ан 2 — 3 % кўп роц 
мах.сулот о л и н а д и . Д у д л а н г а п у зу м т а р к н о п д а ш ц а н д мицдори 
т у л н ц с а ц л а н н б ц о л п ш н д а н т а ш ц а р и , 
суль([шт 
а н г п д р п д н н ш - 
а н т и с е п т н к т а ъ с и р н т у ф а н л н м п к р о о р г а н п з м л а р Луц ц н лн н ад н .
Оц у з у м л а р г а 1 — 1.5 соат, п у ш т и у з у м л а р г а 30 — Л0 
м ин ут 
хар 
к и л о г р а м м
у з у м ҳ и соб пга 
0 , 6 — 0,8 
г р ам м
о л т и н г у г у р т
т у т а т н л н ш и л озим. С т а ц и о н ар б ў л м а л а р д а д у д л а ш я п а д а я х ш н р о ц , 
я ъ н н с п ф а т л н р о ц б у л н ш н м у м к и н , б у н д ан б ў л м а л а р г а бир iiy.’ia 
200 патине, я ъ н и бнр т о н н а а т р о ф п д а у зу м ж о й л а ш т и р и ш мум - 
кпн. Д у д л а ш б у л м а л а р п н н п г
хар 1 м х а ж м п г а у з у м н и н г р ан- 
IIIга ц араб о л т и н г у г у р т с а р ф л а ш 6 8 - ж а д в а л д а ке.чтирнлган.
68. Узум рангига қараб олтингугурт сарф лаш меъёрлари
(А . В. Н ацвпн м аъ лум оти )
Каттиқ олтгпгугурт
Суюқ сул .ф; г а т и р н д и
Уэумпнмг ранги
огирлиги, г
огирлиги, г
дудлаш муд- 
лагн, мни.
О лтнн, оқ р а и гд а ги
>зум лар учун 
П уш тм р а и гд а ги
узум лар учуп
40— 50
30— 35
80— 90
fiO
100
4 0 — 50
8 0 — 90
4 5 - 8 0
Д у д л а ш п а п т п д а т е п а д а г н патни с у с т и г а б ў ш п а т и н е ёпиб 
ц у н н л ад н . Ҳ а р 2 — 3 к у п д ап копии у л а р д а г н у зу м агд а р и б ц у н и - 
ладп, aiiini пац тда п аст д аг н п а т п и с л а р ус т п га ол и н ад и , уст н да- 
ги ларп
п а с т га ц у н н л а д н . Ц у р и т и ш 15 — 25 к у н давом этади . Б у
у с у л д а у з у м ц у р н т и л г а н д а 27 — 32 % к и ш м и ш , 2 6 — 27% м а п и з

---

о л и н и ш и м у м к и н . М а й и з н и н г ц а н д д о р л н г и G2— 6 8 % , 
н а м л и г и
1 7 — 18 % а т р о ф и д а б ў л и ш и лозим.
С . о я к и — оц 
к и ш м и ш н и и г м а х с у с с о я к п х о и а л а р д а ц у р и - 
т и л г а и и . Б у ц у р и т и ш у с у л и ж у м ҳ у р и я т и м и з н и и г ж а н у б и п ви- 
л о я т л а р и д а ( Ц а ш ц а д а р ё , С у р х о и д а р ё ) кен г т а р ц а л г а н д п р .
С о и к и х о н а ш а м о л ўтиб т у р а д и г а н оч ик ж о й л а р д а у з у н л и г и
6 — 8, э н и 4 — 5, б а л а н д л и г и 3 — 3,5 м етр цилиб ц у р и л п п ш ло зи м . 
Эшиги ш а м о л т ом онга ц у р и л а д и . Б и н о н и н г ич и г а сим ё к и хода- 
л а р т о р т и л и б у з у м б о ш л а р и ш у л а р г а и л и и н ш и
лозим. 
У з у м
б о ш л а р и н и с о я н и х о н а л а р г а
ж о й л а ш т и р и ш д а н
олди н 
2 0 — 24 
соат с о я д а ц о л д и р и л а д и . Б у
у с у л д а
ц у р н т н л г а н д а
2 0 — 2 2 %
м а н н з о л и н а д и . Б у н д а н ж о й д а у зу м ц у р и т и ш м у д д ат и 1 ,5 — 2 ой 
д ав о м этади . Ц у р и т и л г а н д а н кей ни у т ў ц са р и ц ёки т и ш щ п у ш т и
р а н г г а к и р а д и . Б у у с у л д а у зу м ц у р и т и ш д а м е ҳ н а т х а р а ж а т л а р и
ҳ а м д а с о я к и х о и а л а р н и ц у р н ш у ч у н х а р а ж а т л а р б и р м у н ч а к ў ц
с а р ф л а п а д и .
Ў р и к ц у р и т и ш . Ў р и к ж у м ҳ у р и я т и м и з д а е т и ш т и р и л а д и г а н м е ­
в а л а р и ч н д а х у ш т а ъ м л и г и , т ў й и м л и л и г н ҳ а м д а
в и т а м и н л а р г а
б о й л и г и б и л а н а ж р а л и б т у р ад и . Б и р о ц у з о ц с а ц л а н м а с л и г и ҳ а м д а
о р т и ш — т у ш и р и ш и ш л а р и г а ч и д а м с и з л и г и т у ф а й л и и н ги л н г и д а
и с т е ъ м о л ц и л и п и ш и м ум ки н. У п и ц урп ти б хам ист еъ м о л ц и ли - 
н ад и . Ш у н и н г у ч у н ж у м ҳ у р и я т и м и з д а е т и ш т и р и л а д и г а н ў р и к -
н и н г асосий цисми ц у р и ти ла д н .
Ц у р и т и ш д а и о л д и н з а р а р к у н а н д а б и л а и з а р а р л а н г а н , э з п л га п , 
хом ў р и к л а р а ж р а т и л и б , и ф л о с л а н г а н л а р и
т о з а л а н а д и . 
Ў р и к
асосан 3 у с у л д а ц у р и т и л а д н : т у р ш а к (д а н а г и б и л а н б и р г а ц у р и - 
т и л а д и ) ; ц а й си (д а н а г и олиб ц у р и л а д и г а и ) ; 
к у р а г а
(и к к и г а
ёриб ц у р и т и л а д н ) .
Ц у р и т и ш у ч у н ў р п к л а р т е х н и к п и ш и ш д а в р и д а й и г и ш т и р и б
о л и н и б ҳ а р ц ай си нав ў з и г а хос ю м ш оц ҳол д а б ў л и ш и т а л а б
э т и л а д и . Ў р и к ц ап д д о р л и г н н а в л а р и г а ц ар аб 1 4 — 2 0 % , к и с ло - 
т а л и л и г и 0 , 3 — 1,1% б ў л г а и д а ц у р и т и ш у ч у н
т е р и ш г а 'т а в с и я
эт и л а д и . 
Й н г п ш т и р г а н д а ф а ц а т г и н а тер и б о л и ш лозим. А й р и м
ҳ о л л а р д а цоциб о л и ш ҳ о л л а р и
( и ш н и е н г и л л а т и ш у ч у п ) ҳ а м
у ч р ай д и . Цоциб олиб ц у р и т и ш ц а т ъ и й
м а й
э т и л ад и , 
ч у н к и
б у н д а н ў р и к д а н о л и н г а н т у р ш а к л а р н и н г с и ф а т и
п а с т б улн б, 
с т а н д а р т т а л а б и
б ў й и ч а сотиш и м к о н н я т н б ў л м ай д и . Т е р г а н д а
х а м кат т а б ў л м а г а н ( 1 0 — 12 кг) я ш и к л а р г а т е р и л и ш и л о зи м .
Т у р ш а к ' 
т а й ё р л а ш 
т е х н о л о г и я с и. 
Т у р ш а к
т а й ё р л а ш т е х п о л о г и я с и ў р и к н и тер и б о л и ш д а н б о ш л а б то 
м а ҳ -
с у л о т н и с т а н д а р т н а м л и к к а ч а ц у р и т и б о л и ш д а в р и д а б ў л а д и г а н
б ар ч а (тер и ш , с а р а л а ш , ювиш, д у д л а ш , ж о й л а ш т и р и ш , с а к л а ш )
ж а р а ё н л а р н и ўз и ч и г а о лади . Т у р ш а к т а й ё р л а ш цай са, к у р а г а
т а й ё р л а ш г а н и с б а т а н кен г т а р ц а л ғ а н б ў лс а д а , и а р х и паст б ўл- 
г а н л и г и с а б а б л и бу у с у л д а а с о с а н м а й д а д о н а л н хам да с и ф а т и
б и р м у н ч а п а с т б ў л г а и ў р и к н а в л а р и ц у р и т и л а д н . Ц у р и т и ш у ч у н
т е р и л г а н ў р и к л а р т а р к и б и д а г и
цуруц 
м одд а 
м ицдори 
н а в л а р
б у н и ч а ( 2 2 — 2 6 % ) с т а н д а р т т а л а б г а ж а в о б б ер и ш и л озим.

---

Ц у р п т ш п д а н олди н ў р н к л а р к а и п о ц э р и т м а д а own буг б и л а н
б л а н ш п р л а и а д н . Б у т ех н о л о г и и ж а р а ё п д а м е в а л а р н и н г иустп д а 
м анд а ё р п ц л а р хоснл б у л ад н . Б у эса о л т и н г у г у р т б п л а п д у д л аш
ка 
ц у р и т и ш
ж а р а ё п л а р п н п
т е з л а ш т н р а д н . 
Б л а п ш п р л а ш и п
Б К — 200 м а р к а л и б л а н ш н р л а ш ц у р п л м а л а р и д а ёки
б у гл н
на 
ў ч о к л н цо.чопларда б у г л а п т п р н ш Keiimi эса со ву ц сув б и л а н сову- 
т ш н о р ц а л и а м а л г а о ш и р и л а д и . Б л а п ш н р л а н г а н м е в а л а р п атпп с- 
л а р г а терп лп б , д у д л а ш б у л м а л а р п г а ж о н л а ш т н р п л а д н . М ев ан и н г
й и р н к -м а й д а л п г н г а
ц ар аб х а р
ки лограм м
м а ҳ су л о т
хнсобига 
2 — 2,Г) г о л т и н г у г у р т с а р ф л а б 1 — 1,Г> соат д ав о м и д а д у д л а п а д п .
Ў р и к н и дуд.чашда ҳар б нрига 7 — 8 к н л о г р а м м д а п мева с о л н н - 
г ан 10— 12 и а т п н с м ах су с т а х л а р г а т а х л а н а д н , 
у и и н г
ёии да 
о л т и н г у г у р т т у т а т н л а д н . Газ хидн к о т гаи д аи Keiimi п а т и п с л а р
м е в а л ар и б и л а н бнрга очнц ж о й д а гн с ў к ч а к л а р г а элт н б ж о п л а ш -
т и р и л а д тт. Ор а д а н 2— 3 кун ўтгач, м е в а л а р аг д а р и б к у н и л а д п
Очнц ж о й д а , нч.ин т а ш ц а р п д а к у р п т н ш 3 — 4 кун д авом эт ади . 
копни урн кии п ат н п сн о н л а и с о я га олнб т а х л а р г а тах.ш м ад н. 
ш у ҳолда к у р н т п ш о х и р и га отка.чплншн лозим . Х а м м а си б улн б
к у р н т п ш 8 — 10 куп давом этади. Ц у р п т и л г а н д а н Keiimi т у р ш а к -
л а р н н н г т а р к и б и д а г и и а м л и к н и б а р а н а р л а ш т п р и ш у ч у н
ёгоч 
я ш и к л а р г а солиб 1 2 — 1о к у н ё п н ц б н п о л а р д а
с а ц л а н а д и , 
ш у
д ав р д а я х ш и ц у р п м а г а п м е п а л а р п н п г п ам п ўт а ц у р п г а п
мева- 
.чарга утади. Т а п ё р ц у р и г а н т у р ш а к п п и г н а м л и г и 1Г>— 17% д ай
юцори б у л м а с л и г и лозим . Ц уруц 
м а х с у л о т
ч и ц и ш
м и к д о р и
2 8 — 40% ни т а ш к и л эт ад и (ҳ ў л менага н и с б а т а н ) .
П ам п с т а и д а р т г а е т к а з п л г а п м а х с у л о т л а р 0 — 10°С х а р о р а т л н . 
нпсбпн н а м л и г и (50— •>”>% б у л га п х о н а л а р д а с а ц л а н и ш и лозим. 
Ю цори с н ф а т л н т у р ш а к т а й ё р л а ш у ч у й энг кун ф о н д а л а п н л а -
дп гап у р н к п а в л а р п г а асосан ц у н п д а г и л а р киради: С уф хом пи. 
К ўрсод нц, 
X v p M o n i i,
I’yxn Ж у в о н о п , Ю б и лон н и н , 
I I a n o n
ii
ва 
б ош ц ал ар .
Ц a ii с а 
т а ii ё p л а ш 
т е х и о л о г и п с и 
Ц аи г я т а п ё р -
л а ш
уч ун ю ц орп д а а н т г а п и м и з д е к , у р п к п п п г д ан аги олнб гаш - 
л аб ц у р и т и л а д н . Б у н д а iinpiiK д он алп , 
юцори павлн
у р п к л а р
ц у р и т и л а д н . М а х с у л о т п н к у р п т п ш г а т а й ё р л а ш (д ан а ги п н а ж р а -
т н ш ) у ч у н х а р а ж а т куп б у л г а н л п г н саб а б л и бу усул кам цу.чла- 
и н лад н. Ц у р и т и ш тех н о л о ги и ж а р а ё н и ц а р п п б т у р ш а к т а й ё р л а ш
ж а р а ё п п д а н ф а р к ци лм аи д н .
Ц а и с а п н и г б аҳосп т у р ш а к п н к п г а н и с б а т а н а п ч а ю цори б ул- 
г а и л и г н с а б а б л и ц и л и н г а н х а р а ж а т л а р п н н г
у р и н п п
о л и н г а н
ф онд а бир неч а б ар о б а р к ў п р о ц к о и л а п д п . Ш у саб а б л и ў р п к ш г
ш у у с у л д а ц у р и т н ш г а қуи роц эч.тнбор б ер и ш лозим.
Б у у с у л д а ц у р и т и ш учуп 
дан аги м а г зн д а п осон а ж р а л а д п -
ган 
у р н к н а в л а р и ц у л а й б ўли б ҳ п с о б л а н а д н . Ц у р и т и ш 8 — i \  
к у н давом этади . С т а н д ар т б у н и ч а 18% ли н а м л и к д а 2 0 — 28 %
м иц дорда ц у р у ц