К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

14.4. Меҳнатга ҳақ тўлашнинг синтетик
ва аналитик ҳисоби
Ко р хо н а ва таш килотларда тузилган иш ҳақи ни 
ҳисоблаш қайдномасида иш чи ва хизматчиларга иш
ҳақи ҳамда ундан ушлаб қолинадиган суммалар акс 
эттирилади. И ш ҳақини ҳисоблаш ведомости ҳар бир 
цех ходимларининг тоифалари бўйича алоҳида тузилади.
И қти соди ётн и н г барча тармонутаридаги корхоналар 
ой н и н г бирин чи ярми учун иш ҳақи ҳисоблаш н инг 
бўнакли ва бўнаксиз тартибини қўллаши м ум ки н.
Ҳ и с о б -к и т о б н и н г бўнакли усулида корхона ходи ­
мига бўнак берилади. о й н и н г икки н чи ярми учун иш

---

ҳақи тўлаётганда эса узил-кесил ҳ и со б -китоб қилина- 
ди. И к к и н ч и ҳолда иш чига режадаги бўнак ўрнига о й ­
н и н г биринчи я р м и учун ҳақиқатда ишлаб чиқарилган 
маҳсулот бўйича ёки ҳақиқатда иш ланган вақт бўйича 
иш ҳақи ҳисоблаб ёзилади.
И ш ҳақини ҳисоблаш қайдномаси иш ҳақи бўйича 
ходимлар билан ҳисоб-китобни расм ийлаш тириш учун 
асосий хужжатдир. Бу ҳужжатда қар бир табель рақами, 
ходим ларнинг тоиф аси ҳамда тўлов ва ушлаб қолиш
турлари бўйича тузилади. И ш ҳақини ҳисоблаш ведо- 
мостида куйидаги кўрсаткичлар бўлади:
♦ тўлов турлари бўйича ҳисобланди — 6710— “ Х о ­
димлар билан и ш ҳақи бўйича ҳисоблаш иш лар” ҳисоб- 
варағининг кредит обороти;
♦ иш ҳақидан ажратма ва тўловлар ушлаб қолин- 
ди ва ҳисобланди — 6710— “ Ходимлар билан и ш ҳақи 
бўйича ҳисоблаш иш лар” ҳисобварағининг дебет обо­
роти;
♦ кўлга бериш ёки о й н и н г охирида корхонада қол- 
ди — 6710— “ Ходим лар билан иш ҳақи бўйича ҳисоб- 
лаш иш лар” ҳисобварағининг дебет обороти.
И ш ҳақини ҳисоблаш ведомостининг охирги кўрсат- 
кичи тўлов ведомостини тўлдириш учун ҳамда ходимга 
иш ҳақи бериш учун асос бўлиб хизмат қилади.
И ш ч и ва х и зм а тч и л а р га и ш қақи б ў й и ч а ҳ и - 
соблаш иш ларни олиб бориш бухгалтерия ҳи соб и н и н г 
ҳисобваракдар режасида куйидаги ҳисобварак,лардан 
ф ойдаланиш кўзда тутилган:
6710— “ Ходим лар билан и ш ҳақи бўйича ҳисобла- 
ш и ш л ар” ҳисобварағи;
6720— “Депонирлаш тирилган иш ҳақи” ҳисобварағи.
У ш б у ҳисобварақлар пассив бўлиб, қол ди қ ҳисоб- 
варақларнинг кредит томонида қолади.
“ Харажатлар таркиби тўғрисидаги Н и з о м ” га муво­
ф и к меҳнат ҳақи харажатлари ишлаб чиқариш ҳамда 
давр харажатларининг муҳим харажат элементларидан 
бири ҳисобланади. Ш у боисдан иш чи ва хизматчиларга 
иш ҳақи ҳисобланганда, уларни харажатлар таркибига 
ки р и ти ш лозим.
К о р хо н ан и н г иш лаб чиқариш ф аолияти билан банд 
бўлган иш чи ва хизматчиларига и ш ҳақи ҳисобланга- 
нида куйидагича бухгалтерия проводкаси берилади:
289

---

Д -т “ И ш л аб чиқариш харажатлари” ҳисобваракда- 
ри (2010, 2310, 2510);
К - т 6710— “ Ходим лар билан и ш ҳақи бўйича ҳисоб- 
лаш иш лар” ҳисобварағи.
К о р хо н ан и н г маъмурий-бош қарув иш ларида банд 
бўлган ходимларга и ш ҳақи ҳисобланганида қуйидаги- 
ча бухгалтерия проводкаси берилади:
Д - т 9 4 2 0 — “ М а ъ м у р и й - б о ш қ а р у в х а р а ж а т л а р и ” 
ҳисобвараги;
К - т 6710— “ Ходим лар билан иш ҳақи бўйича ҳисоб- 
лаш иш лар” ҳисобварағи.
У ч иш кун и давомида олинмаган и ш ҳақи депонент- 
га ўтказилган, яън и сақлаш учун қолдирилган ҳисоб- 
ланади. К ассир уни банкка корхонанин г ҳисоб-китоб 
варағига ўтказиб, “ депонентга қўйилган сум м а" деб 
курсатади. Ход им лар уни корхона кассасидан чиқи м
ордери бўйича олади. Ход и м л ар н и н г иш ҳақи суммаси 
депонентга ўтказилганида куйидагича бухгалтерия про­
водкаси берилади:
Д -т 6710— “ Ходим лар билан иш ҳақи бўйича ҳисоб- 
лаш иш лар” ҳисобварағи;
К - т 6720— “ Депонирлаш тирилган и ш ҳақи” ҳисоб- 
варағи.
Д епонентга қўйилган суммалар депонентлар даф- 
тарида ёки депонент варақачасида қайд этилади. У
корхона томонидан 3 йил мобайнида сакданади. Кўрса- 
тилган муддат тугагач, депонентга қўйилган суммалар 
йи ллик баланс тузиш пайтида корхона даромадларига 
қўш илади ва куйидагича бухгалтерия проводкаси б и ­
лан расмийлаштирилади:
Д -т 6720— “Д епонирлаш тирилган и ш ҳақи” ҳисоб- 
варағи;
К - т 9360— “ Кредиторлик ва депонентлик қарзлари- 
ни ҳисобдан чиқариш дан олинган даромад” \исобва- 
рағи.
И ш ч и ва хизматчиларга иш ҳақи тўланганида к уй и ­
дагича бухгалтерия проводкаси берилади:
Д -т 6710— “ Ход им лар билан иш қақи бўйича ҳисоб- 
л аш иш лар” ҳисобварағи;
К - т 5010— “ М и л л и й валютадаги пул маблағлари” 
ҳисобварағи.

---

И ш ч и ва хи зм атчи лар билан ҳ и с о б -к и т о б н и н г
аналитик қисоби и ш ҳақи ҳисоблаш -тўлаш ведомост- 
ларида, син тети к ҳисоби эса 6710— “ Х од и м л ар билан 
и ш ҳақи бўйича ҳисоблаш иш лар” ҳисобварағида ю р и ­
тилади.