К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

Иш ҳақи тўлаш шакллари
Ишбай
Вақтбай
Оддий ишбай 
Иш бай-мукофот 
И ш бай-прогрессив 
Билвосита ишбай 
Аккорд
Оддий вақтбай 
Вақтбай-мукофот

---

М еҳнатга ҳақ тўлаш н инг иш бай шаклида и ш ҳақи 
ҳақиқатда бажарилган иш га амалдаги нархлар асосида 
иш бирлиги учун ҳисобланади.
Оддий ишбай
ш аклида иш лаб чиқарилган маҳсулот 
со н и н и иш бай нархига кўпайтириш йўли билан иш
ҳақи м икдори аниқланади.
Ишбай-мукофот
ш аклида бевосита иш бай нархлар 
бўйича иш ҳақидан таш қари маълум ишлаб чиқариш
ютуқларига эриш илганлиги учун ҳақ олади. М асалан, 
и ш сиф атин инг яхш илиги, моддий бойликлар тежал- 
гани ва ҳоказолар.
Ишбай-прогрессив
ш аклида иш чилар меҳнатига бел­
гиланган бош ланғич меъёр доирасида бевосита иш бай 
нархлар бўйича, бу меъёрдан ортиқчасига эса о ш и р и л ­
ган нарх бўйича ҳақ тўланади. И ш бай нархлар о ш и ш и
ҳар бир ҳолда махсус шкала бўйича аницланади.
Билвосита ишбай
ш акли иш бай нархлари бўйича 
белгиланиб, хизмат кўрсатаётган участкадаги ўртача иш
меъёрининг бажарилиш ф оизига кўп ай тирилиш и м у м ­
кин.
Аккорд
ш акли бутун иш ҳажми учун и ш ҳақи 
м и к д о р и н и белги лай ди ҳамда а к ко р д т о п ш и р и қ -
л ар н и баж ар и ш муддатларини қисқартирганлик учун 
мукоф отлаш ни ўз ичига олади. Бунда иш ларнинг ум у­
м и й қи йм ати вақт меъёрлари ва нарх асосида ан иц­
ланади. И ш б а й аккорд ш акли асосан м авсум ий иш - 
ларни ҳамда айрим буюртмаларни бажаришда қўлла- 
нилади.
И ш ҳақи нин г вақтбай шаклида ходи м н и н г малака- 
сига ва иш лаган вақтига қараб ҳақ тўланади.
Оддий вақтбай
ш аклида ходимлар иш лаган вақтига 
қараб белгиланган маош асосида ҳақ олишади.
Вақтбай-мукоф от
шаклида тариф ставкалари бўйича 
иш ҳақидан ташқари муайян миқдор ва сифат кўрсат- 
кичларига эриш ганлик учун қўш им ча равиш да м уко ­
фот тўланади.
Ко р хо н а ва ташкилотларда ходимларга и ш ҳақидан 
таш қари турли хил пул тўловлари ва рағбатлантириш
тўловлари ҳам берилади. Уларга қуйидагилар киради:
♦ й и л л и к иш якунлари бўйича рағбатлантириш;
♦ м уҳим иш лаб чиқариш то пш и ри қларини бажар- 
ганлик учун рағбатлантириш;

---

♦
корхоналарн ин г ўқи ш га ю борилган талабаларга 
берадиган стипендиялари;
♦ даволаниш учун бериладиган йўлланмалар қи й- 
мати;
♦ меҳнат ж амоаси аъзоларига акциялар учун тула­
надиган дивидендлар ва бошқалар.