К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

Узоқ муддатли активлар деб, 
узоқ муомала мудда- 
тига эга бўлган (12 ойдан ортиқ) ва инвестициялаш 
мақсадида сақлаб турилган ҳамда ҳисобот кунидан бош­
лаб 12 ой давомида сотилиши мумкин бўлмаган ак- 
тивлардир. Уларнинг таркибига асосий воситалар, но­
моддий активлар, узоқ мудцатли молиявий инвести­
циялар, капитал қўйилмалар ва бошқа узок, муддатли 
активлар киради.
Айланма (жорий) активлар деб, 
асосан қайта, так- 
рорий сотиш мақсадида ёки 
қисқа муддатда ушлаб 
турилган ва ундан ҳисобот кунидан кейинги 12 ой 
мобайнида фойдаланиш кутилаётган активларга айти­
лади. Айланма активлар таркибига ишлаб чиқариш за­
хиралари, тайёр маҳсулот ва товарлар, тугалланмаган 
ишлаб чиқариш, келгуси давр харажатлари, пул маб­
лаглари, қисқа муддатли молиявий қўйилмалар ҳамда 
жорий дебиторлик қарзлари киритилади.
Корхона маблағлари ҳар хил манбалар ҳисобига 
шаклланади. Бухгалтерия балансига биноан хўжалик 
маблагларининг ташкил топиш манбалари 2 турга бўли- 
нади:
♦ ўзлик маблағларининг манбалари;
♦ мажбуриятлар.
Ўз маблағлари манбалари 
таркибига корхонани таш­
кил этиш пайтида ҳосил қилинган устав капитали, шу­
нингдек, қўшилган капитал, резерв капитали, мақсад- 
ли тушумлар, корхонанинг ишлаб топилган соф фой- 
дасидан шакллантирилган бошқа воситалар киради.

---

Мажбуриятлар 
ш ахснинг (қарздорнинг) бош қа 
шахе (кредитор) фойдасига муайян ишни амалга оши­
риш, масалан, мол-мулкни топширишни бажариш, пул 
тўлаш ва бошқа мажбуриятларидир ёки муайян ҳатги- 
ҳаракатдан тийилиб туриш мажбуриятидир.
Ҳар бир корхона муайян турдаги фаолиятни амалга 
оширишга ихтисослашган. Бирор-бир турдаги фаоли­
ятни амалга ошириш, хусусан, маҳсулот ишлаб чика­
риш жараёни узлуксиз давом этиб туриши учун аввал 
таъминот, кейин эса сотиш жараёнини амалга оши­
риш лозим.