Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

299
«O‘n besh yoshli kapitan»
– Shu jumladan sen ham, – deb javob qaytardi Dik. – 
Ammo sen oldinroq o‘lasan!
Yigitning bosiq ovozi va dadil qarashlari Negoroning 
toqatini toq qildi. U batamom es-hushini yo‘qotib, bechora 
asirni g‘ippa bo‘g‘ib o‘ldirishga tayyor edi. Negoro Dikka 
tashlandi ham, uni bir silkitib bo‘g‘ziga yopishdi ham... 
biroq shunda o‘zini ushlab qoldi. «Dikni hozir o‘ldirish – 
uni qiynoqlardan qutqazib qolish bo‘ladi».
Keyin u asirni qo‘yib yubordi-da, asirdan ko‘z uzma, 
deb xavildorga buyurib, o‘zi barakdan tez chiqib ketdi.
Bu manzaradan Dik xafa bo‘lish bir yoqda tursin, ak-
sincha, xursand bo‘ldi. Unga birdan kuch-quvvat kirdi. 
Dik Send Negoro ketgandan keyin qarasa, qo‘1-oyoqlarini 
bemalol qimirlatadigan bo‘lib qolibdi. Negoro uni g‘aza-
bi bilan silkitganda, ehtimol, arqonni o‘zi bo‘shashtirib 
qo‘ygandir. Yigit endi qo‘lini osongina bo‘shatib olsa 
bo‘lardi. Qo‘lini bo‘shatib olsa, ahvoli biroz yengillashardi. 
Boshqa hech qanday umidi yo‘q edi, chunki hamma yog‘i 
mahkam berk bu hujradagi soqchi undan ko‘zini uzmas 
edi. Biroq hayotda ozgina qulaylik bo‘lishi ham katta bir 
baxtday ko‘ringan paytlar bo‘ladi.
Albatta, Dik qutulaman deb sira umid qilmasdi. 
Unga faqat chetdan yordam berilishi ehtimol edi. Ammo 
unga kim ham yordam bersin? Hech kim! Buning ustiga 
Dik o‘limiga rozi edi. U o‘zidan ol dinroq o‘lib ketganlar 
haqida o‘ylardi. Gerrisning aytganini Negoro ham tas-
diqladi: demak, missis Ueldon bilan Jek o‘lgan ekan. 
Ehtimol, Gerkules ham halok bo‘lgandir, chunki u ham 
har qadamda o‘lim xavfi ostida edi. Tom bilan uning 
sheriklari qullikka sotildi. Ular hozir yiroqda, Dik ular-
dan umrbod ajralgan. Biror kutilmagan hodisa bo‘lib 
qolishi ehtimol, deyish ham behuda gap edi. Lekin Dik 
Send o‘limdan qo‘rqmasdi.
Vaqt o‘tyapti. Kech kirdi. Tomning tirqishidan tu-
shayotgan kunduzgi yorug‘lik asta-sekin so‘ndi. Bozor 
maydoni ham tinchidi, lekin kechagi to‘s-to‘polonga qa-

---

300
Jyul Vern
raganda bugun maydonda umuman tinchlik bo‘ldi. Dik 
yotgan tor xujradagi shu’lalar qoraydi va keyin butunlay 
qop-qorong‘i bo‘ldi. Kazonde shahri jimib qoldi.
Dik Send ikki soatcha uxlab oldi, kayfi joyiga kelib 
uyg‘ondi. Dik urinib-surinib bir qo‘lini arqondan bo‘shatib 
oldi-da, qo‘lini bir buklab, bir yozib, rohat qildi.
Vaqt yarim kechadan o‘tgan bo‘lsa kerak. Xavildor 
qattiq uyquda edi, chunki kechqurun u bir shisha araqni 
bir tomchi ham qoldirmay ichib olgan edi. Hozir tushida 
ham araq ko‘rayotgan bo‘lsa kerak, shishaning bo‘ynini 
qo‘llari bilan mahkam qisib ushlab yotibdi.
Dik Sendning miyasiga soqchining miltig‘ini olish 
ke rak, qochishga to‘g‘ri kelib qolsa, kerak bo‘lib qoladi, 
degan fikr keldi. Ammo shu paytda hujra eshigining 
orqasida, yerdan qandaydir shitirlagan bir ovoz eshi-
tilib qoldi. Dik bo‘shatilgan qo‘liga tayanib, xavildorning 
uyg‘onishidan xavotir olib, eshik yoniga emaklab bordi.
Dik Send yanglishmadi. Eshik orqasidagi shitirlash 
tobora yashxiroq eshitilar edi. Birov eshik tagini kav-
layotganday tuyuldi. Kim ekan-a? Odammikan yo hay-
vonmikan?
– Zora Gerkules bo‘lsa! – deb shivirladi Dik.
U xavildorga ko‘z tashladi. Xavildor esa dong qotib 
uxlab yotibdi. Dik bo‘sag‘a ustidagi yoriqqa og‘zini qo‘yib, 
asta shivirlab: «Gerkules!» deb chaqirdi. Unga javoban 
g‘inshib, vovillagan ovoz eshitildi.
«Bu Gerkules emas, Dingo ekan! – deb o‘yladi Dik. – 
Aqlli it meni qamoqxonadan ham qidirib topibdi-ya! U 
Gerkulesdan yana xat olib kelmadimikan-a? Dingo tirik 
bo‘lsa, demak, Negoro aldagan chiqadi! Demak, u...»
Shu paytda eshik tagidan uzayib it panjasi ichkari 
kirdi. Dik uni ushlab ko‘rib, Dingoniki ekanini bildi. Agar 
Dingo xat olib kelgan bo‘lsa, bo‘yinbog‘ida bo‘ladi. Nima 
qilish kerak? Eshik tagidagi teshikni Dingoning boshi 
sig‘adigan qilib ochib bo‘lmasmikan-a? Har holda bir 
urinib ko‘rish kerak.

---