Nota o’qish ko’nikmalarini Nota o’qish ko’nikmasi o’quvchilarning to’liq kasbiy tayyorgarligining muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. Bu bir qarashda soda ko’rinishi mumkin ammo nota o’qiyotganda kuy usuli, o’lchovi, jumla, motiv, musiqiy belgilariga va shtirixlariga e’tibor berib ozlashtirib borishi lozim. Nota o’qish tajribasi bila o’quvchi ilk bor mutaxasislik sinfia Tanisha boshlaydi. O’qituvchi ushbu jarayonni to’g’ri boshqarib sekinlik bilan, oddiy asarlardan murakkab asarlarga qadar o’qiy olishni jonlantirib, o’quvchining kasbiy tayyorgarligi va musiqiy qobilyatini inobatga olgan holda muntazam ravishda amalga oshirib boradi. Jamoa ijrochiligida esa ushbu holat biroz murakkablashadi, chunki musiqa matni partitura holatida bo’ladi va har bir o’quvchiga alohida nota matni partiyalar beriladi. Kasbiy musiqa savodi pastroq o’quvchilar ko’proq etiborni talab etadi. Muammoga yechim sifatida ular mustaqil ravishda ko’proq nota o’qish mahoratini oshirishlari lozim bo’ladi. O’qituvchi xam yaxshi tanish bo’lgan kuy matni orqali kuy, usul elmentlari shtirixlar va belgilar bilan oldindan birgalikda tanishtirib borsa maqsadga muvofiq bo’ladi. O’quvchilar mashg’ulotlar vaqtida asar ijro qilinganda butun kuy jumlalarini his etib, ongli ravishda asarni ijro etish ko’nikmalari juda muhim vazifa hisoblanadi. O’quvchiga asarni tuzulmasi (struktura) holatida erkin fikrlash, ya’ni kuyning kichik bo’laklarini ilg’ab olish tajribasini rivojlantirish, sozandada ichki musiqiy obrazlarni tasavvur etishga yordam beradi. Orkestr sinfida doimiy ravishda 15-20 daqiqa mobaynida kichik kuy va mashqlarni ijro etib nota o’qish musiqiy savodxonligini oshirib borish lozim. Mashqlar jarayoni qismida nota o’qish tajribasi amalga oshiribgina qolmay balki dirijyorning qo’l xarakatlarini aniqroq tushunish uchun imkoniyat yaratiladi, ushbu holat orkestr ijrochiligi samaradorligini yanada oshiradi.
Konsert chiqishlariga tayyorgarlik Konsert chiqishi- bu o’qituvchining ma’lum vaqt mobaynida jamoa bilan hamjihatlikda olib brogan, mashaqqat bilan mehnat qilib aniq rejalashtirilgan mashg’ulot jarayoning mahsulidir. O’quv jamoasi bilan konsert dasturini tayyorlash cholg’u ijrochiligi yo’nalishi ta’lim jarayoning muhim jihatlaridan hisoblanadi. Bu o’tkazilgan mashg’ulot jarayonlarining yakuniy mahsulini namoish etish bo’libgina qolmay, balki ijodiy amaliy hamda tarbiyaviy axamyat kasb etadi. O’quvchilar o’z mehnatlari natijalarini ko’rishlari, mukamal yakuniy ijro holatiga intilishlari zaruz. Ushbu vaqtda o’qituvchi-rahbarni o’rni juda beqiyosdir. So’ngi yakuniy damlarni ijobiy bo’lishi, dirijorning qay darajada tayyorgarlik ko’rganligi va partiturani o’zlashtirish darajasi, o’quv orkestridagi mashg’ulotlar jarayoning samaradorligi bilan bog’liq. Ba’zi hollarda tehnik
murakabligi mavjud bo’lgan asarlar partituralari, o’qituvchidan orkestr guruhlari bilan alohida fraza bo’laklari ustida shug’ullanib shaffoflika erishish natijasida
umumiy mashg’ulotlar jarayoniga ketadigan vaqtni tejaydi. Orkestr bilan mashg’ulot vaqtida cholg’ularning shtirixlarini to’g’ri tanlanishi va aplikaturasiga qat’iy rtibor qaratmoq zarur. Cholg’uchilarni aplikatura ko’rsatmalariga rioya qilishlari orkestr guruhlarining ansambl birligini yanada kuchliroq ta’minlaydi. O’qituvchi-dirijor o’quv orkestri bilan konsert dasturini tayyorlash jarayonida dasturda repertuarnig ko’pligini inobatga olishi kerak. Orkestr sozandalariga notanish bo’lgan asarlar shuningdik yakkaxonlarga jo’rnavozlik qiladigan asarlar birinchi o’rinda alohida vaqt ajratilib bu turdagi asarlar ustida atroflicha puxtroq ishlash maqsadga muvofiqdir. Bunday holatda
o’qituvchidan sabr-toqat, mehnat, talabchanlik, asosiysi jamoa bilan muloqatga kirishib jamoani ham qiziqtirib mas’ulyat bilan yondoshtira olishi xislatlari talab etiladi. Yuqorida aytib o’tganimizdek konsert chiqishi- dirijor va orkestrning mehnati mahsuli bo’lib o’quv dasturi doirasida orkestr sinfidagi talim jarayoning natijasi hisoblanadi. Ijodiy yakdillik va birdamlik konsert oldidan bo’ladigan ichki hissiyotlar kuchi dirijor va orkestrni birlashtiradi, bu holat esa umumiy ijodiy kuch bilan asar ijrosini boshlashga imkon beradi. Konsert ijrochiligi- inson ma’naviy tarbiyasiga katta katta tasir o’tqazuvchi omillardan bir bo’lgani bois musiqa asarining yuqsak darajadagi haqiqiy ijrosi har doim insonlarda yaxshilikga bo’lgan ishonch hissiyotini oshiradigan, qalbining eng tubiga yo’l topa opladigan ko’pirik bo’lib qolaveradi.
