Жорж Оруэлл. Ҳайвонлар хўжалиги ҳақида ғаройиб қисса

www.ziyouz.com кутубхонаси 
17
панжарали дарвозасига келиб туташувчи арава йўлидан келаётганликлари ҳақидаги хабарни 
келтиргандилар. Одамларнинг олдида қўлидаги милтиқни маҳкам ушлаб, шахдам ва дадил 
қадамлар билан Жоунз келаётганди. Бошқа одамларнинг қўлларида эса таёқлари бор эди. Улар 
«Ҳайвон ферма»сидаги қўзғалонни бостириш учун келаётганликларини ҳайвонлар билишарди, 
лекин бу кутилмаган воқеа эди. Улар мудофаага тайёрланишга мажбур бўлдилар. Фермадаги 
уйларнинг биридан Юлий Цезар ўз қўшинларини қандай бошқарганлиги ҳақидаги китобни 
топиб олиб мутоала қилган Сноубол ферма мудофаасининг раҳбари эди. У шитоб билан ҳаракат 
қила бошлади. Қатьий ва кескин буйруқлар берди. Бир неча дақиқалар ичида ҳайвонлар ўз 
ўрниларини эгалладилар. Одамлар фермага яқинлашиб қолганларида Сноубол биринчи 
ҳужумни бошлади. Ҳамма каптарлар (жами 35та каптар бор эди) одамлар устидан учиб, 
ахлатларини тўка бошлади. Одамлар ўзларини ҳимоя қилиш учун қўлларини бошларига соябон 
қилдилар. Шу пайт тўсиқлар орқасида яшириниб ётган ғозлар тезлик билан чиқиб, уларнинг 
болдирларини чўқий бошлади. Бу Сноубол томонидан қўлланган енгил ҳарбий усул эди. 
Одамлар таёқлари билан ғозларни ҳайдашди. Сноубол иккинчи ҳужумни бошлади. Мюриел, 
Бенямин ва ҳамма қўйлар одамларнинг йўлларини тўсиб, бошлари ва шохлари билан сузишди. 
Бенямин одамлар атрофида айланиб, кичик туёқчалари билан одамларнинг дуч келган жойига 
тепарди. Одамлар ҳам бўш келишмасди. Ҳайвонларни таёқлари билан уриб, наҳал қоқилган 
этиклари билан тепардилар. Ҳайвонлар Сноуболнинг чекиниш белгисини билдирувчи 
чийиллаган товушини эшитишлари биланоқ ҳайвонлар ферма ичкарисига орқалари билан 
қайтдилар. Одамлар ғалаба шууридан маст бўлиб бақириб юборишди ва тартибсиз равишда 
ҳайвонлар орқасидан қува бошладилар. Сноубол кутган воқеа юз бераётган эди. Одамлар ферма 
ичкарисига олиб кирувчи дарвоза олдига етай деганларида пистирмада турган уч от, уч сигир ва 
чўчқалардан бошқа ҳамма ҳайвонлар уларнинг орқа томонида пайдо бўлдилар. Сноубол ҳужум 
қилишга ишора берди. Чекинаётган ҳайвонлар бирданига орқага қайтдилар. Бир зумда 
ҳайвонлар одамларни орқа ва олд томонидан ўраб олишди ва дарҳол ҳужум бошлашди. 
Сноуболнинг ўзи эса Жоунзнинг устига бостириб кела бошлади. Жоунз милтигини Сноуболга 
тўғирлаб туриб отди. Сноуболнинг орқасини ялаб ўтиб, қонли из қолдирди. Унинг орқасидаги 
қўй ағдарилиб кетди. Вазни тўқсон беш килограмм бўлган Сноубол зарб билан келиб Жоунзни 
тепиб юборди. У уйилиб ётган ахлат устига учиб тушди. Милтиғи қўлидан чиқиб ўзидан 
нарироққа отилиб кетди. Оёқларини осмонга кўтариб туриб Боксэрнинг бор овози билан 
кишнаши жуда даҳшатли эди. У мусуллларига бор кучини тўплаб туриб тақа қоқилган баҳайбат 
туёқлари билан одамларга ҳамла қиларди. Унинг биринчи зарбаси Фоксвуд фермасида хизмат 
қилувчи отбоқарнинг бошига тушди. Отбоқар кўлмак сувга чалқанчасига ағдарилиб, нафаси 
ичига тушиб кетди. Буни кўриб турган бошқа одамларнинг юраги орқасига тортиб кетди ва 
таёқларини қўлларидан ирғитиб юбориб орқа-олдиларига қарамай қочишди. Улар қўрқувдан 
ўзларини йўқотиб, дағ-дағ титрардилар. Ҳайвонлар қочаётган одамларни таъқиб қилардилар. 
Ҳар бир ҳайвон ўз холича одамлардан қасос олишарди. Шохли ҳайвонлар сузар, тепар, тишлар 
ва одамларни туёқлари остига олиб эзғилардилар. Шохлари эса одамлар танасининг ичига 
ботиб кирарди. Ҳаттоки томда ўтирган мушук ҳам бир одам устига тўсатдан сакради ва ўткир 
тирноқларини унинг буйнига ботирди. Одам бақириб юборди. Одамлар “Ҳайвон ферма”си 
ҳовлисидан қочиб, катта йўлга чиқиб, шармандаларча чекиниб борардилар. Ғозлар галаси эса 
уларга етиб олиб, ға-ғалашиб оёқларини чўқий бошлашди. Одамлар жон-жаҳдлари билан 
қочишди. 
Боксэр ферма ҳовлисидаги ифлос кўлмак сув ичида ётган ошхона хизматчисининг танасини 
қимирлатиб кўрди. Тириклигини билдирувчи бирор нишон кўринмади. Оёқлари Жоунзиз эди. 
- Ўлмаслиги керак эди, - деди Боксэр алам билан. Туёқларим остига қачон тақа қоқилганини 
унитиб ҳам қўйдим. 
- Ҳиссиётга берилманг,- деди Сноубол ўртоқларча унинг елкасига қўлини қўйиб. Унинг 

---

Жорж Оруэлл. Ҳайвонлар хўжалиги ҳақида ғаройиб қисса