Йўлдошев н.Қ., Болтабаев м. Р., Тошходжаев м. М

1.2. «Ташкилий хулқ» тушунчаси 
 
Бошқарувнинг замонавий тизимлари учун қуйидаги ҳолат хосдир
: ҳар 
қандай 
ташкилотнинг
негизи, биринчи навбатда, 
инсонлар
ҳисобланади, улар 
ташкилот моҳиятининг асосини ташкил қилади, шу сабабли ташкилотни 
ўрганишда инсон бошланғич нуқта бўлиши керак. Шунинг учун
инсоннинг 
ташкилотдаги хулқига тааллуқли масалаларни кўриб чиқишга
катта эътибор 
қаратилиши даркор.
 
Инсонларнинг кўпчилиги ўзининг бутун онгли ҳаётини
ташкилотларда
ўтказадилар, шу боисдан улар онгли ёки онгсиз равишда, ўз ихтиёри билан 

---

17 
ёхуд мажбурий равишда 
ташкилот ҳаётига қўшилиб
, унинг қонунлари 
бўйича яшайдилар, 
шунингдек, ташкилотга ниманидир бериб, унинг ўрнига 
ташкилотдан ҳам нимадир олган ҳолда ташкилотнинг бошқа иштирокчилари 
билан ўзаро ҳамкорлик
қиладилар.
Шу муносабат билан “
ташкилий хулқ
” тушунччаси 
қўлланилади. 
Ташкилий хулқ бу - 1. Ташкилот субъектлари (инсонлар, гуруҳлар, 
жамоалар)га таъсир кўрсатувчи ва кўп жиҳатдан уларнинг хулқини ҳамда 
бир-бири билан ва ташқи муҳит билан ўзаро муносабатини белгилаб берувчи 
руҳий, ижтимоий ва ташкилий-иқтисодий жиҳатлар ва омиллар тўғрисидаги 
комплекс амалий фан. 2. Ўқув фани.
Ташкилий хулқ субъектларнинг ва фаолият субъекти сифатида 
ташкилотнинг ўзининг юз бераётган ички ва ташқи ўзгаришларга муносабат 
билдириши усулларини акс эттиради. Ташқи ва ички муҳит омилларининг 
доимий таъсирига дучор бўлиб, ташкилот ўзининг барқарор ҳолатини ва 
ривожланишини 
таъминловчи 
механизмларни 
такомиллаштиришга 
интилади.
Ташкилот учун самарали ташкилий хулқ шунда намоён бўладики, 
инсонлар ўз мажбуриятларини ишончли тарзда ва ҳалол бажарадилар, улар 
ишнинг манфаатлари учун ўзгарувчан вазият шароитида ўзларининг 
бевосита мажбуриятлари доирасидан ташқарига чиқадилар, қўшимча саъй-
ҳаракатларни амалга ошириб, фаоллик намойиш этган ҳолда ўзаро ҳамкорлик 
учун имконият топадилар. 
Ташкилий хулқнинг самарадорлигига қуйидаги асосий омиллар таъсир 
кўрсатади: 
